หลักสูตรแพทย์ประจำบ้านสาขาเวชศาสตร์ครอบครัว

 

หลักสูตรการฝึกอบรม
เพื่อแสดงความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม
สาขาเวชศาสตร์ครอบครัว
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี  

พันธกิจ

          ผลิตแพทย์ผู้เขี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์ครอบครัว มีสมรรถนะในการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม บนพื้นฐานเวชปฏิบัติแบบอิงหลักฐาน เน้นความสำคัญของสัมพันธภาพแพทย์และผู้ป่วยที่ยั่งยืน มีความเป็นผู้นำในการขับเคลื่อนระบบบริการสุขภาพที่สอดคล้องกับความต้องการของประเทศ

หลักการและเหตุผล
          ในสภาพเศรษฐกิจและสังคมปัจจุบัน เทคโนโลยีการแพทย์มีการพัฒนาขั้นสูงสุด  วิชาการแพทย์แตกย่อยเป็นสาขาเฉพาะทางหลายสาขา  การบริการทางการแพทย์แยกเป็นส่วนๆ  ประชาชนขาดแพทย์ผู้เป็นที่ปรึกษาและช่วยดูแลการรักษาแบบเบ็ดเสร็จ แนวโน้มความต้องการแพทย์ที่มีความสามารถในการดูแลสุขภาพแบบองค์รวมอย่างต่อเนื่องจึงมีจำนวนสูงขึ้น  นักศึกษาแพทย์และแพทย์ใช้ทุนจำนวนมากให้ความสนใจในการเข้าศึกษาต่อหลักสูตรแพทย์ประจำบ้านสาขาเวชศาสตร์ครอบครัว เพื่อการให้บริการสุขภาพที่ครบวงจรและติดตามผู้ป่วยอย่างต่อเนื่องในชุมชนที่ตนให้บริการอยู่

 

          คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีเป็นหนึ่งในโรงเรียนแพทย์ที่ทำหน้าที่ผลิตบัณฑิตแพทย์และแพทย์ประจำบ้านที่มีความเป็นเลิศทางวิชาการแพทย์สาขาต่างๆมาอย่างต่อเนื่อง เวชศาสตร์ครอบครัวนับเป็นวิชาเฉพาะทางสาขาใหม่ที่นับวันจะได้รับความสนใจจากสังคมไทยมากขึ้นเรื่อยๆ  คณบดีคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการผลิตแพทย์เฉพาะทางสาขานี้ ซึ่งได้รับการคาดหวังว่าจะเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาบริการสุขภาพขั้นพื้นฐานแก่ประชาชนชาวไทยในอนาคตอันใกล้ จึงสนับสนุนให้มีการจัดทำหลักสูตรฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาดังกล่าวขึ้น เพื่อสนองความต้องการของสังคมไทย และเพื่อพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขแบบองค์รวมให้เป็นรูปธรรม   

 

          ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ซึ่งเปิดดำเนินการการเรียนการสอนเวชศาสตร์ครอบครัวในระดับก่อนปริญญาหลักสูตรแพทยศาสตรบัณฑิตมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2530 จึงขานรับนโยบายและจัดทำหลักสูตรแพทย์ประจำบ้านสาขาเวชศาสตร์ครอบครัวขึ้นเป็นกรณีเร่งด่วนพิเศษ โดยจะขอเปิดดำเนินการการเรียนการสอนในปีการศึกษา 2544 เป็นต้นไป หลักสูตรดังกล่าวจะได้อ้างอิงหลักสูตรกลางของแพทยสภาว่าด้วยการฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านสาขาเวชศาสตร์ครอบครัว ทั้งนี้รายละเอียดหลักสูตรอาจมีการปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม     
 

วัตถุประสงค์
เพื่อผลิตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาเวชศาสตร์ครอบครัวที่มีคุณลักษณะดังต่อไปนี้
1.	สามารถให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ และ/หรือ ทุติยภูมิแก่บุคคล ครอบครัวและชุมชน โดยไม่
	จำกัดโรคเพศ อายุและวัย
2.	มีความเชี่ยวชาญในการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม โดยเป็นผู้เชื่อมต่อความรู้ทางการแพทย์ให้เข้ากับองค์
	ประกอบสำคัญอื่นๆ คือ สุขภาพกาย  ใจ  จิตวิญญาณ  วัฒนธรรม เศรษฐกิจสังคม และ สิ่งแวดล้อม
3.	มีความรอบรู้ทางด้านงานส่งเสริมสุขภาพ งานป้องกันโรค งานรักษาพยาบาล งานฟื้นฟูสุขภาพ และงาน
	ดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
4.	มีทักษะในการติดต่อสื่อสารกับผู้รับบริการสุขภาพและครอบครัว  ผู้ร่วมงานในวิชาชีพเดียวกันและต่าง
	สาขาวิชาชีพ เพื่อการประสานงานในการดูแลสุขภาพผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง
5.	มีความรู้ทันสมัย และรู้จักเลือกใช้เทคโนโลยีการแพทย์อย่างเหมาะสมเพื่อประโยชน์สูงสุดของผู้รับบริการ
6.	มีความเข้าใจในระบบบริการสาธารณสุข และการสร้างหลักประกันสุขภาพเพื่อให้ประชาชนเข้าถึงการ
	บริการได้อย่างสะดวกและทั่วถึง
7.	สามารถดำเนินการวิจัยและสร้างองค์ความรู้ใหม่ที่หลากหลายสำหรับวิชาเวชศาสตร์ครอบครัวในประเทศ
	ไทย
8.	มีความเป็นผู้นำทางวิชาการ มีความสามารถในการแสดงความคิดเห็น  และสอนผู้อื่นได้ เพื่อเป็นที่ปรึกษา
	ทางการแพทย์แก่ประชาชนผู้รับบริการสุขภาพ
9.	สามารถประเมินและพัฒนาตนเองให้มีศักยภาพเพิ่มขึ้นได้อย่างต่อเนื่อง
หลักสูตรการฝึกอบรม
เป็นการจัดหลักสูตรแบบผสมผสานระหว่างวิชาหลัก (เวชศาสตร์ครอบครัว) และวิชารองอื่นๆ (อายุรศาสตร์ ศัลยศาสตร์ กุมารเวชศาสตร์ ฯลฯ) ตลอดระยเวลา 3 ปี
ปีที่ 1
แพทย์ประจำบ้านจะได้เรียนรู้ถึงหลักการสำคัญของเวชศาสตร์ครอบครัว โดยจะเน้นหลักการดูแลสุขภาพรายบุคคลแบบ Patient-centred medicine ได้ฝึกปฏิบัติงานจริงภายใต้การควบคุมกำกับโดยอาจารย์แพทย์ที่แผนกตรวจผู้ป่วยนอก ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว สัปดาห์ละ 2 ครึ่งวันไปตลอดทั้งปี เพื่อฝึกการเป็นแพทย์ประจำตัวของผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง  มีการปฏิบัติงานเยี่ยมบ้านสัปดาห์ละ 1 ครึ่งวันไปตลอดปีเพื่อฝึกทักษะการดูแลผู้ป่วยที่บ้านและการทำงานเป็นทีมสหวิชาชีพ มีการประชุมวิชาการทุกเช้าและช่วงเวลาอื่นของทุกสัปดาห์
ในขณะที่ฝึกอบรมที่ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัวเป็นหลัก ช่วงเวลาเดียวกันจะมีการจัดหว่างเวลาให้ปฏิบัติงานหมุนเวียนไปยัง 4 ภาควิชาอื่นด้วย เช่น สูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา   ศัลยศาสตร์ อายุรศาสตร์ กุมารเวชศาสตร์  ฯลฯ  เพื่อเรียนรู้แนวทางการรักษาโรคเฉพาะทางที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
นอกจากนี้แพทย์ประจำบ้านจะได้ฝึกการปฏิบัติงานเวชศาสตร์ฉุกเฉิน เพื่อฝึกการดูแลผู้ป่วยที่มาตรวจนอกเวลาและภาวะฉุกเฉินอื่นๆ ที่พบบ่อย  ลักษณะการเรียนใน 4 วิชาเฉพาะทางอื่นและเวชศาสตร์ฉุกเฉินจะเป็นลักษณะ Block rotation ที่ผสมผสานกับการเรียนของเวชศาสตร์ครอบครัวที่เป็น Horizontal or longitudinal rotation
ปีที่ 2
แพทย์ประจำบ้านจะได้ฝึกปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยนอกทางเวชศาสตร์ครอบครัวอย่างต่อเนื่องเป็นปีที่ 2 เน้นการดูแลที่เป็น Family-oriented primary care เพิ่มขึ้นหลังจากที่มีผู้ป่วยประจำเป็นของตนเอง สัปดาห์ละ 2 ครึ่งวันไปตลอดทั้งปี ยกเว้นช่วงที่ฝึกปฏิบัติงานในต่างจังหวัดซึ่งจะไม่ต้องกลับมาปฏิบัติงานที่ภาควิชาฯ   ช่วงเวลาที่เหลือจะเป็นการฝึกปฏิบัติทางคลินิกแบบผสมผสานกับวิชาเฉพาะทางสาขาอื่น ซึ่งได้แก่  เวชศาสตร์ฟื้นฟู  นิติเวชวิทยา รังสีวิทยา  หน่วยระงับปวด  จิตเวชศาสตร์  โดยเวชศาสตร์ครอบครัวเป็นการฝึกแบบ Longitudinal rotation ส่วน Rotation อื่นจะเป็นblock rotation
ปีที่ 3
แพทย์ประจำบ้านจะได้เรียนรู้การเป็นผู้นำ โดยปฏิบัติงานเป็นหัวหน้าทีมที่ทำหน้าที่ดูแลและช่วยอาจารย์สอนแพทย์ประจำบ้านรุ่นน้องและนักศึกษาแพทย์ในขณะเยี่ยมบ้าน   จะได้ฝึกปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยของตนอย่างต่อเนื่องเป็นปีที่ 3  โดยออกตรวจผู้ป่วยนอกเวชศาสตร์ครอบครัวสัปดาห์ละ 3 วันครึ่งไปตลอดปี ในลักษณะของ Longitudinal rotation  ยกเว้นช่วงที่ฝึกปฏิบัติงานในต่างจังหวัดและช่วงElective   ระยะที่เหลือจะเปิดโอกาสให้แพทย์ประจำบ้านได้เลือกที่จะเพิ่มเติมความรู้สาขาต่างๆ ตามความสนใจของตนเอง ( Free  Elective)  ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับการทำงานในฐานะแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวได้  ไม่ว่าจะเป็นวิชาทางการแพทย์หรือวิชาอื่นนอกเหนือทางการแพทย์ก็ได้  อาจเป็นการศึกษาดูงานต่างสถาบัน ภายในหรือภายนอกประเทศก็ได้แล้วแต่ความสนใจ  โดยมีวัตถุประสงค์การศึกษาเพื่อจะนำมาใช้ในเวชปฏบัติครอบครัว  ระยะเวลาในการศึกษาดูงานไม่เกิน 4 เดือน และไม่ควรไปติดกันต่อเนื่องทั้ง 4 เดือน เพราะจะทำให้ขาดความต่อเนื่องกับผู้ป่วยของตนเอง สำหรับผู้ที่สนใจ สามารถศึกษาหลักสูตรของภาควิชาฯ ฉบับเต็ม ตาม Link นี้  1.สำหรับแพทย์ที่ฝึกอบรม ปี พ.ศ. 2564, 2565 --> หลักสูตร และเกณฑ์การฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้านเพื่อวุฒิบัตร แสดงความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม สาขาเวชศาสตร์ครอบครัว <-- 2. สำหรับแพทย์ที่เข้าฝึกอบรมตั้งแต่ปีการฝึกอบรม 2566 เป็นต้นไป >>> มาตรฐานคุณวุฒิความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม สาขาเวชศาสตร์ครอบครัว ปี 2565 <<<