ตกขาว เป็นอาการของผู้หญิงที่สามารถเกิดได้ตามปกติ แต่บางครั้งก็อาจบ่งบอกถึงความผิดปกติได้เช่นกัน แสดงออกผ่านทางลักษณะของตกขาว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของสีหรือกลิ่น บางครั้งส่งสัญญาณโรคร้าย และเป็นภาวะที่คุณผู้หญิงทั้งหลายไม่ควรมองข้าม
ตกขาวเป็นอาการที่เกิดขึ้นกับผู้หญิงได้ทุกวัน โดยทั่วไปตกขาวที่มีลักษณะปกติจะมีสีใสหรือสีขาวบ้างเล็กน้อย ไม่มีกลิ่น อาจมีปริมาณมากในช่วงกลางรอบเดือนที่มีการตกไข่ หรือก่อนมีประจำเดือนและหลังมีประจำเดือน หากเป็นตกขาวปกติไม่มีอันตราย แต่ถ้าหากผิดปกติอาจเป็นสัญญาณของโรคบางอย่างที่ควรได้รับการรักษา
สาเหตุของตกขาวที่ผิดปกติมีหลายอย่างด้วยกัน
โดยสาเหตุหลักมักมาจากการติดเชื้อ ได้แก่ แบคทีเรีย เชื้อรา เชื้อที่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เป็นต้น ส่วนสาเหตุอื่นนอกจากการติดเชื้อ เช่น เนื้องอก มะเร็ง สิ่งแปลกปลอมในช่องคลอด
อาการที่แสดงออกถึงตกขาวที่ไม่ปกติ
ได้แก่ กลิ่นเหม็น กลิ่นคาว สีที่เปลี่ยนเป็นเหลือง เขียว เทา มีเลือดปน หรืออาการร่วมอื่น ๆ เช่น คัน มีไข้ ปวดท้อง แสบร้อนบริเวณช่องคลอด เป็นต้น
ลักษณะของสีที่เปลี่ยนไปในตกขาว
คือการแสดงเบื้องต้นถึงความผิดปกติต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ได้แก่
✓ สีเขียว มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อที่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น หนองใน ต้องพบแพทย์เพื่อตรวจให้ละเอียดว่าเป็นเชื้ออะไร หรืออาจเป็นพยาธิ
✓ สีขาวขุ่น แสดงออกถึงอาการของเชื้อรา มักมีอาการคันร่วมด้วยหรือแสบร้อนบริเวณช่องคลอด รวมถึงแสบร้อนขณะมีเพศสัมพันธ์ หากคู่นอนมีอาการด้วยก็ต้องได้รับการรักษาร่วมกัน
✓ สีเทา มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย โดยต้องให้แพทย์ตรวจว่าเป็นแบคทีเรียชนิดไหน หากเป็นแบคทีเรียธรรมดา แพทย์จะให้ยา แต่ถ้าเป็นแบคทีเรียที่ติดต่อจากการมีเพศสัมพันธ์ แพทย์จะให้ยาคู่นอนด้วย
✓ สีน้ำตาล หรือตกขาวที่มีเลือดปน อาการนี้ค่อนข้างน่าเป็นห่วง ต้องได้รับการตรวจละเอียด เพราะมีโอกาสเป็นเนื้องอกหรือมะเร็งปากมดลูกได้
หากพบความผิดปกติของตกขาวเกิดขึ้นในลักษณะใดก็ตาม ควรรีบพบแพทย์เพื่อทำการตรวจละเอียดและหาสาเหตุของความผิดปกติที่เกิดขึ้น เพื่อทำการรักษาตามลำดับขั้นต่อไป โดยสังเกตจากสีและกลิ่นของตกขาวเป็นหลัก หรืออาจสังเกตจากปริมาณที่เปลี่ยนแปลงร่วมด้วย สำหรับการซื้อยารับประทานเองตามร้านขายยา แพทย์ไม่แนะนำ เนื่องจากผู้ป่วยยังไม่ทราบถึงสาเหตุของความผิดปกติที่ชัดเจน จึงอาจซื้อยารักษาได้ไม่ตรงกับโรคที่เป็น และอาจส่งผลให้อาการนั้นแย่ลงไปอีก
ความผิดปกติของตกขาวสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกวัยตั้งแต่วัยเด็กไปจนถึงวัยผู้ใหญ่ อย่างในวัยเด็กอาจเกิดจากสิ่งแปลกปลอมที่เด็กนำไปใส่ในช่องคลอด ร่วมถึงปัญหาที่เกิดจากการล่วงละเมิดทางเพศได้ ส่วนในวัยเจริญพันธุ์เรื่องความผิดปกติของตกขาวเป็นเรื่องที่เกิดได้บ่อย ไปจนถึงวัยสูงอายุก็สามารถเกิดความผิดปกติของตกขาวได้เช่นกัน วิธีสังเกตในวัยสูงอายุ ปกติแล้วร่างกายจะผลิตฮอร์โมนเอสโทรเจนน้อยลงส่งผลให้ตกขาวลดลงด้วย แต่ถ้าหากผู้สูงอายุรายไหนมีปริมาณตกขาวเพิ่มขึ้นหรือมากเกินไป อาจแสดงถึงความผิดปกติที่เกิดขึ้นได้
การรักษาอาการตกขาวผิดปกติแพทย์จะรักษาตามอาการ
หากพบว่าเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะ และถ้าหากเป็นการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ แพทย์จะให้ยารักษากับคู่นอนด้วย หากความผิดปกตินั้นเกิดจากเชื้อรา แพทย์จะให้ยาฆ่าเชื้อรา อาจเป็นชนิดทานหรือชนิดเหน็บขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์
ในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติเกิดขึ้นแต่ปล่อยไว้และไม่ยอมรีบรักษา มีความเสี่ยงให้เกิดอาการลุกลามได้หากสาเหตุของความผิดปกตินั้นมีความรุนแรง เช่น หนองใน ถ้าหากปล่อยทิ้งไว้ไม่ทำการรักษาอาจลุกลามและเกิดการติดเชื้อในอุ้งเชิงกรานทำให้เกิดการอักเสบได้
ปัญหาความผิดปกติของตกขาวสามารถป้องกันได้ โดยปกติแล้วบริเวณช่องคลอดจะมีแบคทีเรียทีเรียเจ้าถิ่นอยู่ ทำหน้าที่คอยปกป้องช่องคลอดไม่ให้เกิดการติดเชื้อ แต่เมื่อใดก็ตามที่ร่างกายมีการรับประทานยาฆ่าเชื้อ อาจเป็นการรักษาโรคหวัดและอื่น ๆ จะส่งผลให้แบคทีเรียชนิดนี้ถูกทำลายได้ รวมถึงการนอนหลับพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ อาจส่งผลให้ภูมิคุ้มกันต่ำลง หรือการทานยากดภูมิ อาจทำให้เกิดการติดเชื้อที่ตกขาวได้ รวมถึงช่วงหลังมีประจำเดือนหรือใกล้มีประจำเดือนที่เป็นปัจจัยเสี่ยง
ป้องกันได้โดยการทำร่างกายให้แข็งแรง โดยออกกำลังกายสม่ำเสมอ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ งดสุราและบุหรี่ หรือปรับพฤติกรรมบางอย่าง เช่น หลีกเลี่ยงการอับชื้น ไม่ใส่กางเกงในรัดเกินไป และระวังเวลาเป็นหวัด หากทานยาฆ่าเชื้ออาจมีตกขาวตามมาได้ นอกจากนี้ยังพบว่าในบางรายมีการฉีดน้ำล้างช่องคลอดเป็นเวลานาน ยังทำให้สิ่งแวดล้อมในช่องคลอดเปลี่ยนไป อาจส่งผลให้เชื้อแบคทีเรียเจ้าถิ่นตายและเกิดการติดเชื้อได้ง่ายอีกด้วย
สำหรับการทำความสะอาดช่องคลอดควรทำความสะอาดในระดับที่พอดีกับความต้องการของร่างกาย ไม่จำเป็นต้องทำความสะอาดมากเกินไป เพราะจะทำให้ผิวหนังบริเวณช่องคลอดบาง หรือส่งผลให้เชื้อแบคทีเรียเจ้าถิ่นตายและเกิดการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
ข้อแนะนำสำหรับผู้หญิงที่มีอายุ 21 ปีขึ้นไป หรือเริ่มมีเพศสัมพันธ์ควรตรวจภายในเป็นประจำทุกปี เพื่อตรวจหาสิ่งผิดปกติที่เกิดขึ้นและทำการรักษาได้ทันเวลา
ขอบคุณข้อมูลจาก รศ. พญ.อรวี ฉินทกานันท์ อาจารย์ประจำสาขาวิชาเวชศาสตร์เชิงกรานสตรีและศัลยกรรมซ่อมเสริม ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา