สวัสดีค่ะผู้อ่าน @Rama ทุกท่าน ใกล้จะสิ้นสุดหน้าฝนกันแล้ว ทุกท่านมีสุขภาพเป็นอย่างไรกันบ้างคะ ฉบับนี้ Live & Learn Diary เราจะพาไปรู้จักกับพยาธิแพทย์ ผู้ที่ทำงานกับชิ้นส่วนเล็ก ๆ หรือเนื้อเยื่อส่วนต่าง ๆ ของร่างกายกันค่ะ พยาธิแพทย์เป็นใคร ทำงานเกี่ยวกับอะไร และรู้จักกับเนื้อเยื่อภายในร่างกายของเรามากแค่ไหน ไปติดตามกันได้เลยค่ะ
ฉบับนี้เราได้รับเกียรติจาก รศ. พญ.จริยา ไวศยารัทธ์ รองหัวหน้าภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ในการพาไปทำความรู้จักกับพยาธิแพทย์กันค่ะ
พยาธิแพทย์คือใคร
พยาธิแพทย์คือแพทย์ที่ทำงานตรวจและให้คำวินิจฉัยโรคต่าง ๆ ของผู้ป่วย ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของการดูแลรักษาพยาบาลผู้ป่วย พูดให้เข้าใจง่าย ๆ คือ เป็นแพทย์ที่ทำหน้าที่ตรวจดูลักษณะทางพยาธิวิทยาของเนื้อเยื่อส่วนต่าง ๆ ในร่างกายของเรา คำว่า “พยาธิ” มาจากคำว่า “pathos” ในภาษาละติน ซึ่งแปลว่า “suffering” หรือความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมาน ซึ่งเกิดจากความเจ็บป่วยจากโรคต่าง ๆ นั่นเอง
หน้าที่ของพยาธิแพทย์ทำอะไรบ้าง
พยาธิแพทย์จะทำการตรวจและวินิจฉัยโรคต่าง ๆ ตัวชิ้นเนื้อทางพยาธิวิทยา ซึ่งมีตั้งแต่ชิ้นเนื้อ สารคัดหลั่ง เลือด น้ำเหลือง น้ำจากอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายที่คุณหมอผู้ตรวจรักษาได้ทำการตัด ดูด เจาะ และนำส่งมาตรวจ เช่น คนไข้มาโรงพยาบาลด้วยมีก้อนที่คอ หมอที่รักษาทำการเจาะหรือตัดชิ้นเนื้อแล้วส่งมายังพยาธิวิทยา ทางพยาธิแพทย์จะมีกระบวนการในการเก็บรักษาชิ้นเนื้อนี้ให้อยู่ในสภาพที่พร้อมต่อการเตรียมเนื้อเยื่อเพื่อตรวจดูผ่านกล้องจุลทรรศน์ ซึ่งพยาธิสภาพของโรคแต่ละชนิดบนเนื้อเยื่อนี้จะมีความแตกต่างกัน พยาธิแพทย์จะเป็นผู้วินิจฉัยว่าชิ้นเนื้อชิ้นนี้เป็นโรคอะไร ซึ่งจะนำไปสู่การรักษาที่ถูกต้อง
การตรวจทางพยาธิวิทยา ตรวจในส่วนใดได้บ้าง
ตรวจได้ทุกส่วนในร่างกายเลยค่ะ ตั้งแต่ระบบประสาทและสมอง ระบบกล้ามเนื้อ อวัยวะต่าง ๆ เช่น ในระบบทางเดินอาหาร เราก็สามารถนำชิ้นเนื้อจากหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ระบบทางเดินน้ำดี ตับ ตับอ่อน ถ้าคุณหมอสงสัยว่าอาจจะเป็นมะเร็งทางเดินอาหาร ก็จะทำการตรวจและตัดชิ้นเนื้อในส่วนที่สงสัยส่งมาให้พยาธิแพทย์ตรวจค่ะ นอกจากนี้ก็ยังมีระบบเลือดและน้ำเหลืองในการตรวจวินิจฉัยโรคเลือด ต่อมน้ำเหลือง และรวมไปถึงชิ้นส่วนกระดูกต่าง ๆ เพื่อการตรวจวินิจฉัยการอักเสบในข้อและมะเร็งกระดูกได้ด้วยค่ะ
นอกจากนี้ยังสามารถตรวจวินิจฉัยความผิดปกติของทารกในครรภ์ได้จากการตรวจน้ำคร่ำของมารดา หรือในกรณีที่ทารกมีความผิดปกติ มีความพิการ เสียชีวิตในครรภ์ หรือคุณแม่ที่ไม่สามารถตั้งครรภ์ต่อได้ เราก็สามารถนำร่างของทารกมาตรวจวินิจฉัย หาสาเหตุ และป้องกันการตั้งครรภ์ผิดปกติในครั้งต่อไปได้
และด้วยความก้าวหน้าทางพยาธิวิทยา เรายังสามารถตรวจวินิจฉัยหาความผิดปกติของยีนและภูมิคุ้มกันของร่างกายเพื่อทำการรักษาในระยะเริ่มแรกได้อย่างรวดเร็ว ป้องกันความพิการและทุพลภาพของคนไข้ได้อีกด้วย
ทำไมเราจะต้องรอผลตรวจชิ้นเนื้อด้วยนะ
การตรวจวินิจฉัยทางพยาธิวิทยาจะมีขั้นตอนและระยะเวลาในเก็บรักษาชิ้นเนื้อแต่ละชนิดให้เหมาะสมต่อการตรวจวินิจฉัยที่แม่นยำที่สุด เป็นเหตุผลว่าทำไมคุณหมอถึงให้คนไข้ต้องรอฟังผลชิ้นเนื้อก่อนทำการรักษา ก็เพื่อให้เราได้รับการรักษาที่ถูกต้องนั่นเองค่ะ
เช่น เมื่อคนไข้มาหาหมอ แล้วคุณหมอสงสัยว่าเป็นมะเร็ง เมื่อส่งชิ้นเนื้อไปยังห้องแลปพยาธิวิทยา พยาธิแพทย์จะทำการตรวจชิ้นเนื้อนั้น ซึ่งสามารถดูได้ว่าเป็นมะเร็งชนิดไหน เป็นเซลล์ชนิดใด อยู่ในระยะแพร่กระจายหรือไม่ และตอบสนองต่อยารักษาชนิดไหน ต้องใช้เคมีบำบัดหรือยามุ่งเป้า ทั้งนี้เพื่อให้ทำการรักษาอย่างถูกต้องและผลการรักษาเป็นไปในทางที่ดีที่สุดค่ะ
จะเป็นพยาธิแพทย์ได้ยังไงนะ
สำหรับแพทย์ที่จบแพทยศาสตรบัณฑิต ผู้ที่เห็นว่าวิชาพยาธิวิทยากายวิภาคเป็นรากฐานสำคัญของการแพทย์ มีใจรักในวิชาชีพนี้สามารถศึกษาต่อเฉพาะทางโดยติดต่อเข้าฝึกอบรมเป็นแพทย์ประจำบ้านสาขาพยาธิวิทยากายวิภาค ได้ที่ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล วันที่ 1-30 ตุลาคมของทุกปี เวลาที่ใช้อบรมทั้งสิ้น 3 ปี
ยินดีต้อนรับแพทย์ประจำบ้านใหม่ สาขาพยาธิกายวิภาค
ขอขอบคุณ
• รศ. พญ.จริยา ไวศยารัทธ์ รองหัวหน้าภาควิชาพยาธิวิทยา
• นพ.จิรัฏฐ์ เต็มแสงสุขมณี แพทย์ประจำบ้านปีที่ 3 สาขาวิชาพยาธิวิทยา
• นพ.ศิรวิชญ์ อรุโณทัย แพทย์ประจำบ้านปีที่ 3 สาขาวิชาพยาธิวิทยา
• พญ.จิราภรณ์ ชัยกิตติ แพทย์ประจำบ้านปีที่ 3 สาขาวิชาพยาธิวิทยา
“ที่เลือกเรียนพยาธิแพทย์ เพราะชอบความละเอียดของพยาธิ เหมือนเราค่อย ๆ อ่านเรื่องราวของโรคจากชิ้นเนื้อจริงไปค่ะ”
