Level of pigmentation |
Clinical features/Histogenesis |
Circumscribed/limited |
Diffuse/widespread |
Dermal
|
Melanocytosis (melanocyte เพิ่ม) |
-Nevus of Ota -Blue nevus -Aberrant Mongolian spot |
|
|
Melanotic (melanin เพิ่ม)
|
-Periorbital hyperpigmentation -fixed drug eruption -erythema dyschromium perstans -chronic nutritional deficiency |
|
|
Nonmelanotic/ nonmelanocytotic
|
-Tattoos -ochronosis -exogenous; drugs (eg. mercury-containing cosmetics)
|
-Drugs (eg., amiodarone, antimalarials) -heavy metals (eg. bismuth, chrysiasis, argyria) -hemosiderin -alkaptonuria |
Epidermal |
Melanocytosis (melanocyte เพิ่ม) |
-Lentigines / lentigo-based syndromes (eg., centrofacial, Peutz–Jeghers) -lentigo senilis -lentigo maligna |
-Lentigines / lentigo-based syndromes [LEOPARD syndrome, Carney’s complex (NAME/LAMB syndrome)] -dysplastic nevus syndrome |
|
Melanosis (melanin เพิ่ม)
|
-Melasma (epidermal type) -Riehl’s melanosis; -erythromelanosis -follicularis faciei et colli -postinflammatory hyperpigmentation; drugs (e.g., phenytoin, oral contraceptives, estrogens) -freckles (ephelides) -Becker’s nevus |
-Porphyria cutanea tarda -Addison’s disease -systemic diseases (hyperthyroidism, renal insufficiency, biliary cirrhosis); -hemochromatosis -POEMS syndrome -urticaria pigmentosa |
ตารางที่ 2 Features Differentiating Between Ota’s Nevus and Hori’s Nevus [13]
|
Ota |
Hori |
Name |
-Nevus fuscocoeruleus ophthalmomaxillaris -Oculodermal melanocytosis |
-Nevus fuscocoeruleus zygomaticus -Acquired bilateral nevus of Ota-like macules |
Onset |
Congenital:60% at birth, 40% at puberty |
Acquired: 94% after 15 years |
Sex ratio (F:M) |
4:1 |
21:1 |
Familial incidence |
1% |
18% |
Distribution |
Unilateral (90%) |
Symmetrical, bilateral |
Location (main) |
Trigeminal nerve branch I,II |
Zygomatic areas |
Color |
Blue, gray, brownish |
Gray to brownish |
Shape |
Confluent patches |
Scattered speckles |
Mucous membrane |
involvement Ocular (60–70%), palate (10–18%) |
None |
Associated disease |
Glucoma 10.3%, uveitis 2.6% |
None |
Histopathology |
Dermal melanocyte in upper to deep dermis |
Dermal melanocyte in upper dermis |
Electron microscopy |
Melanocytes contain many singly dispersed melanosomes in stage IV of melanization |
Melanocytes contain many singly dispersed melanosomes in stage II–IV of melanization |
Trigger factor |
Menstruation, stress, trauma |
Hormonal, sunlight, trauma |
Mongolian Spots (Congenital Dermal Melanocytosis)
- Oral and labial melanotic macules
- Vulvar and penile lentigo
- Lentigines profusa (generalized lentigines)
- Agminated (segmental, unilateral, partial unilateral) lentiginosis
- Lentigines/lentigo-based syndromes เช่น LEOPARD syndrome(multiple lentigines syndrome), Carney’s complex (NAME/LAMB syndrome) เป็นต้น
- ความไม่สมดุลย์ของฮอร์โมน เนื่องจากส่วนใหญ่ (90%) ของฝ้าพบในเพศหญิง รอยฝ้าจะพบบ่อยเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนเพศ ในระหว่างตั้งครรภ์หรือรับประทานยาคุมกำเนิด และยังมีรายงานพบรอยฝ้าในผู้ป่วยซึ่งเป็นเนื้องอกของรังไข่ จากการศึกษาหาระดับฮอร์โมนในผู้ป่วยฝ้าพบว่าระดับ melanocytic stimulating hormone, estrogenและ progesterone จะอยู่ในเกณฑ์ปกติ และพบอุบัติการของฝ้าในหญิงรับประทานยาคุมกำเนิดคือแบบ sequential หรือ combine pills ไม่ต่างกันจึงบอกไม่ได้ว่าฮอร์โมนใดทำให้เกิดฝ้า
- กรรมพันธุ์ พบว่ามากกว่า 30 % มีประวัติครอบครัว และเป็นมากกว่าในบางเชื้อชาติ
- ที่สำคัญคือ แสงแดด Ultraviolet ในแสงแดดทำให้เกิด peroxidation ของ lipids ใน cellular membranes ทำให้เกิด free radicals ซึงไปกระตุ้น melanocytes ให้สร้าง melanin มากขึ้น ไม่ว่าจะเป็น ultraviolet-B (290-320 nm) หรือ ultraviolet-A และ visible radiation (320-700 nm) สามารถกระตุ้น melanocytes ได้ทั้งสิ้น แต่ UVB มีพลังงานสูงจึงทำให้เกิดฝ้าได้ง่ายสุด
- จากสาเหตุอื่นๆ เช่น การแพ้ส่วนผสมในเครื่องสำอาง (pigmentary dermatitis) เช่น กลิ่นหอมของ benzyl salicylate, cinnamic alcohol, isoeuganol ฯลฯ และส่วนผสมอื่น ๆ เช่น สี brilliant lake red R และ Sudan III ทำให้เกิดการแพ้แบบรอยฝ้าได้ ยังอาจพบว่า ยา dilantin อาจทำให้เกิดผื่นดำคล้ายรอยฝ้า ยังพบรอยฝ้าร่วมกับในผู่ป่วยโรคตับแข็ง โรค thyroid และภาวะขาดไวตามินบี 12
- centrofacial pattern เป็นรอยฝ้าบริเวณแก้ม หน้าผาก หนวด จมูก และคาง พบประมาณร้อยละ 63 ของผู้ป่วยฝ้า
- malar pattern เป็นรอยฝ้าที่แก้มและจมูก พบประมาณร้อยละ 21 จากผู้ป่วยฝ้า
- mandibular pattern เป็นรอยฝ้าบริเวณด้านข้างของคาง ขากรรไกรล่าง พบประมาณร้อยละ 16
- epidermal type พบว่ามี melanin มาขึ้นที่ basal และ supra basal layers แต่บางครั้งอาจจะพบ melanim สะสมถึงขั้น prickle layers และมีเพิ่มมากขึ้นในชั้น stratum corneum
- dermal type พบว่ามี melanophage อยู่รอบเส้นเลือดใน superficial และ deep dermis
- การใช้ Erbium:YAG (2940 nm) laser[21] resurface refractory melasma 10 ราย ทุกรายมี postinflammatory hyperpigmentation หลังทำ laser ใน 3 สัปดาห์ถึง 3 เดือน แต่เมื่อติดตามไปผลการรักษาที่ 6 เดือนพบว่า MASI score ลดลง จากประสบการณ์ในการรักษา melasma ด้วย Erbium:YAG laser resurfacing ในรามาฯ บางรายได้ผลดี แต่บางรายกลับมาเป็นใหม่อีก ส่วนใหญ่มักมี PIH ในช่วงเดือนแรกๆ
- มีรายงานหลายฉบับเกี่ยวกับการใช้ Q-switched laser ในการรักษา melasma ส่วนใหญ่จะไม่ได้ผลหรือผลไม่แน่นอน เช่น Kopera [22], Tse Y. [23], Taylor CR. [24] สำหรับประสบการณ์ในการรักษา mixed หรือ deep type melasma ด้วย Q-switched YAG (532) laser ในรามาฯ ปรากฏว่า ผลไม่ค่อยดี มักเริ่มมี PIH ใน 2-3 สัปดาห์ แต่จะจางลงในเวลา 3-6 เดือนทั้งนี้ต้องให้ bleaching agent ร่วมด้วย
- มีการใช้ Combined laser เช่น Ultrapulsed CO2 + QS Alexandrite โดย Nouri [25] ผลการรักษาไม่ค่อยดี มักมี peripheral hyperpigmentation และ slight hypopigmentation หลังการรักษาที่ 6 เดือน สำหรับประสบการณ์ในการรักษา refractory melasma ด้วย Ultrapulsed CO2 + QS Alexandrite เปรียบเทียบกับ QS Alexandrite [26] ในคนไข้ 6 รายในรามาฯ ปรากฏว่า Combined laser ดีกว่า QS Alexandrite laser แต่ก็ยังมีปัญหาเรื่อง transient PIH เหมือนกัน
- ส่วนการใช้ dermabrasion ในการรักษา melasma ในคนไทย 410 ราย ได้ผลดีถึง 97 % หลังการรักษาที่ 6 เดือน แต่ในระหว่างนั้นมี PIH 40 %, erythema 35%
- Moreno et al. [27] ใช้ Intense pulse light ในการรักษา epidermal type melasma 2 รายได้ผลดี แต่ไม่ได้ใน mixed type melasma และมี PIH ด้วย
1. | Watanabe, S. and H. Takahashi, Treatment of nevus of Ota with the Q-switched ruby laser. N Engl J Med, 1994. 331(26): p. 1745-50. |
2. | Taylor, C.R., et al., Treatment of nevus of Ota by Q-switched ruby laser. J Am Acad Dermatol, 1994. 30(5 Pt 1): p. 743-51. |
3. | Shimbashi, T., H. Hyakusoku, and M. Okinaga, Treatment of nevus of Ota by Q-switched ruby laser. Aesthetic Plast Surg, 1997. 21(2): p. 118-21. |
4. | Ogata, H., Evaluation of the effect of Q-switched ruby and Q-switched Nd-YAG laser irradiation on melanosomes in dermal melanocytosis. Keio J Med, 1997. 46(4): p. 188-95. |
5. | Goldberg, D.J. and S.G. Nychay, Q-switched ruby laser treatment of nevus of Ota. J Dermatol Surg Oncol, 1992. 18(9): p. 817-21. |
6. | Geronemus, R.G., Q-switched ruby laser therapy of nevus of Ota. Arch Dermatol, 1992. 128(12): p. 1618-22. |
7. | Chang, C.J., J.S. Nelson, and B.M. Achauer, Q-switched ruby laser treatment of oculodermal melanosis (nevus of Ota). Plast Reconstr Surg, 1996. 98(5): p. 784-90. |
8. | Kang, W., E. Lee, and G.S. Choi, Treatment of Ota's nevus by Q-switched alexandrite laser : therapeutic outcome in relation to clinical and histopathological findings. Eur J Dermatol, 1999. 9(8): p. 639-43. |
9. | Alster, T.S. and C.M. Williams, Treatment of nevus of Ota by the Q-switched alexandrite laser. Dermatol Surg, 1995. 21(7): p. 592-6. |
10. | Mixter, R.C., et al., Treatment of nevus of Ota with the Candela PLDL and PLTL lasers [letter; comment]. Plast Reconstr Surg, 1996. 98(6): p. 1112-3. |
11. | Hosaka, Y., et al., Treatment of nevus Ota by liquid nitrogen cryotherapy. Plast Reconstr Surg, 1995. 95(4): p. 703-11. |
12. | Radmanesh, M., Naevus of Ota treatment with cryotherapy. J Dermatolog Treat, 2001. 12(4): p. 205-9. |
13. | Polnikorn, N., S. Tanrattanakorn, and D.J. Goldberg, Treatment of Hori's nevus with the Q-switched Nd:YAG laser. Dermatol Surg, 2000. 26(5): p. 477-80. |
14. | Suh, D.H., K.H. Han, and J.H. Chung, Clinical use of the Q-switched Nd:YAG laser for the treatment of acquired bilateral nevus of Ota-like macules (ABNOMs) in Koreans. J Dermatolog Treat, 2001. 12(3): p. 163-6. |
15. | Kunachak, S. and P. Leelaudomlipi, Q-switched Nd:YAG laser treatment for acquired bilateral nevus of ota-like maculae: a long-term follow-up. Lasers Surg Med, 2000. 26(4): p. 376-9. |
16. | Lam, A.Y., et al., A retrospective study on the efficacy and complications of Q-switched alexandrite laser in the treatment of acquired bilateral nevus of Ota-like macules. Dermatol Surg, 2001. 27(11): p. 937-41; discussion 941-2. |
17. | Kunachak, S., P. Leelaudomlipi, and V. Sirikulchayanonta, Q-Switched ruby laser therapy of acquired bilateral nevus of Ota-like macules. Dermatol Surg, 1999. 25(12): p. 938-41. |
18. | Momosawa, A., et al., Combined therapy using Q-switched ruby laser and bleaching treatment with tretinoin and hydroquinone for acquired dermal melanocytosis. Dermatol Surg, 2003. 29(10): p. 1001-7. |
19. | Manuskiatti, W., et al., Treatment of acquired bilateral nevus of Ota-like macules (Hori's nevus) using a combination of scanned carbon dioxide laser followed by Q-switched ruby laser. J Am Acad Dermatol, 2003. 48(4): p. 584-91. |
20. | Kunachak, S., et al., Dermabrasion is an effective treatment for acquired bilateral nevus of Ota-like macules. Dermatol Surg, 1996. 22(6): p. 559-62. |
21. | Manaloto, R.M. and T. Alster, Erbium:YAG laser resurfacing for refractory melasma. Dermatol Surg, 1999. 25(2): p. 121-3. |
22. | Kopera, D. and U. Hohenleutner, Ruby laser treatment of melasma and postinflammatory hyperpigmentation. Dermatol Surg, 1995. 21(11): p. 994. |
23. | Tse, Y., et al., The removal of cutaneous pigmented lesions with the Q-switched ruby laser and the Q-switched neodymium: yttrium-aluminum-garnet laser. A comparative study. J Dermatol Surg Oncol, 1994. 20(12): p. 795-800. |
24. | Taylor, C.R. and R.R. Anderson, Ineffective treatment of refractory melasma and postinflammatory hyperpigmentation by Q-switched ruby laser. J Dermatol Surg Oncol, 1994. 20(9): p. 592-7. |
25. | Nouri, K., et al., Combination treatment of melasma with pulsed CO2 laser followed by Q-switched alexandrite laser: a pilot study. Dermatol Surg, 1999. 25(6): p. 494-7. |
26. | Angsuwarangsee, S. and N. Polnikorn, Combined ultrapulse CO2 laser and Q-switched alexandrite laser compared with Q-switched alexandrite laser alone for refractory melasma: split-face design. Dermatol Surg, 2003. 29(1): p. 59-64. |
27. | Moreno Arias, G.A. and J. Ferrando, Intense pulsed light for melanocytic lesions. Dermatol Surg, 2001. 27(4): p. 397-400. |
28. | Kopera, D., U. Hohenleutner, and M. Landthaler, Quality-switched ruby laser treatment of solar lentigines and Becker's nevus: a histopathological and immunohistochemical study. Dermatology, 1997. 194(4): p. 338-43. |