โรคเส้นเลือดอักเสบในเด็ก มักพบบ่อยในช่วงฤดูหนาว เป็นภาวะที่คุณพ่อคุณแม่ต้องระวังและเฝ้าสังเกตอย่างใกล้ชิด เพราะอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ซึ่งเป็นอันตรายต่อตัวเด็ก
โรคเส้นเลือดอักเสบในเด็ก
มีหลายประเภทด้วยกัน หากเป็นการอักเสบที่เส้นเลือดขนาดใหญ่จะมีความอันตรายมาก เช่น เส้นเลือดที่ออกจากหัวใจ โดยเด็กจะไปพบแพทย์ด้วยอาการความดันโลหิตสูงหรือไม่สามารถคลำชีพจรได้ เนื่องจากเกิดการตีบที่เส้นเลือดหัวใจ แต่ที่พบบ่อยคือเส้นเลือดขนาดเล็กที่ทำให้เด็กมีผื่นขึ้นตามขาและก้น ลักษณะเป็นจ้ำสีแดงและค่อย ๆ คล้ำขึ้นจนเปลี่ยนเป็นสีม่วง และหากผื่นมีขนาดใหญ่เด็กจะรู้สึกเจ็บ ลักษณะของผื่นจากโรคเส้นเลือดอักเสบจะน่ากลัวกว่าผื่นทั่วไปอย่างเห็นได้ชัด
ระยะเริ่มต้นของผื่นเส้นเลือดอักเสบ
คือมีสีแดงเป็นจ้ำเหมือนยุงกัด แต่ต่อมาจะเริ่มขยายขนาดมากขึ้นเรื่อย ๆ และมีลักษณะนูน เด็กจะมีอาการเจ็บหรือปวด หากมีผื่นขึ้นที่ข้อเท้าอาจรู้สึกปวดข้อ หรือถ้าหากมีผื่นในระบบทางเดินอาหาร อาจทำให้ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน รวมถึงถ่ายเป็นเลือดได้ ระดับความรุนแรงขึ้นอยู่กับตำแหน่งของผื่นที่เกิด
กลไกของโรคเส้นเลือดอักเสบ
เส้นเลือดจะมีอาการบวม ทำให้เลือดไม่สามารถไปเลี้ยงได้อวัยวะต่าง ๆ ได้ตามปกติ ส่งผลให้อวัยวะเกิดการขาดเลือด เช่น กระเพาะขาดเลือด ทำให้การย่อยอาหารขาดประสิทธิภาพ จึงเกิดอาการปวดท้องขึ้น เป็นต้น กรณีที่เกิดผื่นในตำแหน่งที่ส่งผลต่อระบบทางเดินอาหาร
อาการนำของโรคเส้นเลือดอักเสบ
คือผื่นผิวหนัง แต่มีบางรายอาจรู้สึกปวดข้อก่อนเกิดผื่นซึ่งพบได้น้อย และบางรายมีอาการไตอักเสบนำหรือไตวาย แต่พบได้น้อยมาก ประเทศไทยพบเด็กที่เป็นโรคนี้ประมาณ 20 กว่ารายต่อเด็กจำนวน 100,000 คนและพบมากในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ ปัจจัยที่ทำให้เกิด ได้แก่ พันธุกรรมและการกระตุ้นจากสิ่งแวดล้อม
หากเด็กเกิดการติดเชื้อและเป็นหวัด ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันขึ้น โดยปกติภูมิคุ้มกันจะทำลายเชื้อโรคที่เข้ามาในร่างกาย แต่บางกรณีอาจทำลายอย่างอื่นด้วย ซึ่งเป็นการทำลายอวัยวะของตัวผู้ป่วยเอง อย่างเช่นทำลายเส้นเลือด จึงทำให้เกิดโรคเส้นเลือดอักเสบได้ โดยจะเกิดขึ้นหลังจากเป็นไข้หวัดประมาณ 1-3 สัปดาห์ คุณพ่อคุณแม่ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษหากลูกเป็นไข้หวัด หากพบความผิดปกติให้รีบพบแพทย์ทันที เพราะการพบแพทย์โดยเร็วจะทำให้การรักษามีประสิทธิภาพมากกว่าการพบแพทย์ที่ช้าออกไป ปัจจัยอื่นที่ทำให้เกิดโรคคือยาบางชนิดที่อาจกระตุ้นให้เกิดโรคนี้ได้ อย่างเช่นยาฆ่าเชื้อชนิดฉีด เป็นต้น
วัยที่พบบ่อย
คือเด็กวัย 5 ปี แต่สามารถพบได้ในช่วงอายุ 2-15 ปี นอกจากนี้ในผู้ใหญ่ก็สามารถพบได้เช่นกัน และถ้าหากผู้ใหญ่เป็นโรคเส้นเลือดอักเสบจะมีความอันตรายมากกว่าเด็ก เพราะพบไตวายได้มากกว่า
การรักษาโรคเส้นเลือดอักเสบคือ
ต้องดูว่าระดับอาการรุนแรงหรือไม่รุนแรง หากไม่รุนแรงคือมีผื่นขึ้นไม่มาก หรือปวดข้อเล็กน้อย แพทย์จะทำการรักษาอาการปวดข้อโดยการใช้ยาแก้อาการอักเสบของข้อ หากผื่นขึ้นเยอะแพทย์จะให้ยารักษาอาการผื่นหลัก ๆ คือรักษาตามอาการแต่ถ้าหากพบว่าอาการรุนแรง เช่น ปวดท้อง ลำไส้ขาดเลือด ไตอักเสบ ปัสสาวะมีเลือดปน แพทย์จะให้ยากลุ่มสเตียรอยด์ เพื่อกดภูมิคุ้มกัน ไม่ให้ภูมิคุ้มกันมาทำลายเส้นเลือดต่าง ๆ แต่การให้ยากลุ่มนี้จะต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด เนื่องจากเป็นยาที่มีผลข้างเคียงมาก
หากให้ยาชนิดกินแล้วยังไม่ดีขึ้นแพทย์จะเปลี่ยนเป็นยาชนิดฉีด อาจต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาลเพื่อสังเกตอาการอย่างใกล้ชิดและเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน
วิธีการป้องกัน
หากเกิดจากพันธุกรรมไม่สามารถป้องกันได้ แต่ถ้าหากเกิดจากการติดเชื้อ ผู้ปกครองเด็กต้องระวังอย่าให้เด็กติดเชื้อหรืออย่าให้เด็กป่วยเป็นไข้หวัด โดยการดูแลสุขอนามัยให้เด็กมีความแข็งแรงอยู่เสมอ และหลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่จำเป็น รวมถึงเฝ้าสังเกตอาการอย่างใกล้ชิดและรีบนำเด็กพบแพทย์โดยเร็ว หากพบความผิดปกติ
ข้อมูลจาก
อ. พญ.ศิริสุชา โศภนคณาภรณ์
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
