การรู้สึกไม่ค่อยดีกับตนเอง ไม่ชอบตนเอง ไม่ค่อยภูมิใจในตนเอง ขาดความเชื่อมั่น ความศรัทธา ไม่เห็นคุณค่าหรือเคารพตนเองเลย

นับเป็นลักษณะของผู้ที่มีภาวะ “ความพึงพอใจในตนเองต่ำ” ซึ่งจะสามารถแสดงออกได้หลายรูปแบบ หากใครมีความสงสัยว่า ตนเองหรือคนรอบข้างเข้าข่ายพฤติกรรมดังกล่าวหรือไม่

ลองอ่านข้อมูลเหล่านี้ดูเพื่อเช็กว่า เราเข้าข่ายเป็นคนที่มีภาวะ “ความพึงพอใจในตนเองต่ำ” หรือไม่

1. อ่อนไหวง่ายต่อคำวิพากษ์วิจารณ์ของผู้อื่น คือ มักจะทนไม่ได้เมื่อมีคนมาวิพากษ์วิจารณ์ตน และมักจะแสดงออกทางอารมณ์ เช่น เศร้า เสียใจ โกรธ โมโห อย่างเห็นได้ชัด
2. จิตตกง่าย เศร้าเสียใจง่าย แม้ได้รับการกระทบกระทั่งเพียงเล็กน้อย ก็จะเกิดอาการคิดมาก สะเทือนใจได้ง่าย
3. กลัวการเข้าสังคม มองคนอื่นในแง่ลบ หรือ กลัวการถูกปฏิเสธ เช่น ไม่กล้าพูดคุย ไม่กล้าแสดงความคิดเห็น บางคนเลยเก็บตัว ไม่พบเจอใครเลย ถ้ามีอาการมากอาจตั้งตนเป็นปฏิปักษ์กับผู้อื่นไปเลย
4. คอยเช็กเรตติ้งของตนเองอยู่ตลอด หรือ เรียกร้องความสนใจ เกิดจากการต้องการการยอมรับ และความรักจากผู้อื่น เช่น การลงรูปเพื่อเรียกยอดไลค์อยู่เป็นประจำ
5. วิตกกังวล กระวนกระวายง่าย ขาดความสงบสุขทางใจ เกิดจากการขาดความเชื่อมั่น และศรัทธาในตนเอง
6. กลัวทำผิดพลาด ย้ำคิดย้ำทำ เนื่องจากกลัวไม่สมบูรณ์แบบแล้วจะทำให้รู้สึกว่า ตนเองไม่ดี ไม่มีค่า
7. ไม่กล้าลงมือทำสิ่งต่าง ๆ เพราะไม่ค่อยเชื่อว่า ตนเองจะดูแลจัดการสิ่งต่าง ๆ หรือแก้ปัญหาใดได้ และมักจะมองเห็นปัญหาข้างนอกใหญ่โตเกินจริง
8. ชอบวางอำนาจ หรือ ควบคุมสั่งการคนอื่นมากเกินไป เนื่องจากขาดความรู้สึกมั่นคงจากข้างใน เลยต้องการความยำเกรงจากผู้อื่น เพื่อทำให้ตนมีความมั่นคง และมีคุณค่า
9. พยายามหาข้อแก้ตัว หรือ หาเหตุผลเข้าข้างตนเอง เพื่อไม่ให้คนอื่นเห็นข้อบกพร่อง เพราะยังยอมรับข้อบกพร่องของตนเองไม่ได้
10. เอาใจคนอื่นมาก ไม่กล้าปฏิเสธ หรือไม่กล้าบอกความต้องการของตนเองตรง ๆ เพราะ กลัวคนอื่นไม่รัก ไม่เป็นที่ยอมรับภายในสังคม

อาการที่ยกมาเป็นเพียงตัวอย่างของอาการที่สามารถแสดงออกมาได้ ซึ่งอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยอีกหลายอาการ และโดยทั่วไปแล้วคนปกติ อาจจะมีลักษณะอาการเหล่านี้ได้บ้าง แต่ถ้ามีมากจนเกินไป เราอาจต้องกลับมาทบทวนตนเองกันว่า เราเห็นคุณค่า และมีความพอใจในตนเองมากน้อยแค่ไหนและถ้ายังไม่สามารถปรับวิธีคิดหรือมุมมองเพื่อให้เกิดความสุขในชีวิตได้ ก็อาจจะลองมาปรึกษาหรือพบจิตแพทย์ดูเพื่อที่จะหาแนวทางแก้ไข ปรับมุมมองให้เกิดความสุขในการดำเนินชีวิตที่จะนำพาไปสู่ความสำเร็จที่มุ่งหวัง

ข้อมูลจาก
ผศ. พญ.ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล