ฝีเต้านม เป็นอีกหนึ่งโรคที่เกิดกับคุณผู้หญิงซึ่งทำให้รู้สึกเจ็บทรมาน รวมถึงเกิดอาการป่วยและช็อคหมดสติได้ จึงควรได้รับการดูแลและป้องกันอย่างถูกวิธี

ฝีเต้านม เป็นโรคที่เกิดจาก

การติดเชื้อที่บริเวณเต้านมและกลายเป็นหนองจึงเกิดเป็นฝีขึ้น โดยอาการติดเชื้ออาจเกิดฝีหรือไม่ก็ได้ขึ้นอยู่กับความรุนแรง หากกลายเป็นฝีเต้านมแปลว่าอาการติดเชื้ออยู่ในระดับรุนแรง และควรได้รับการรักษาด้วยวิธีที่ถูกต้อง

อาการติดเชื้อที่บริเวณเต้านมสามารถพบได้ทั้งในผู้หญิงทั่วไปและในผู้หญิงที่ให้นมบุตร แต่จะพบในผู้หญิงที่ให้นมบุตรมากกว่า เนื่องจากเต้านมมีการสร้างน้ำนมขึ้นและในระหว่างนี้เองเต้านมจะมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย สาเหตุที่พบบ่อยคือการให้นมในท่าทางที่ไม่ถูกต้อง ส่งผลให้เด็กงับลานนมได้ไม่ดีและเกิดแผลบริเวณเต้านมคุณแม่ ทำให้เชื้อบริเวณหัวนมเข้าไปในท่อน้ำนมและเกิดอาการติดเชื้อ

ในผู้หญิงทั่วไปที่ไม่ได้ให้นมบุตร การติดเชื้อมีหลายสาเหตุ ได้แก่ ความผิดปกติของท่อน้ำนม ท่อน้ำนมอักเสบเรื้อรัง ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการสูบบุหรี่ แต่พบได้น้อยกว่าผู้หญิงที่ให้นมบุตร

อาการติดเชื้อที่เต้านมคือ

รู้สึกกดเจ็บผิดปกติที่บริเวณเต้านม หรืออาจรู้สึกได้ตอนให้นม บางรายมีอาการบวมแดงร่วมด้วย หากเป็นมากจะมีอาการไข้และอาจคลำเจอต่อมน้ำเหลืองใต้รักแร้โต และถ้าหากเป็นหนองจะถูกเรียกว่าฝีเต้านม อาการติดเชื้อที่เต้านมสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งสองข้าง แต่ส่วนมากจะเกิดเพียงข้างเดียว

หากพบว่ามีอาการติดเชื้อคุณแม่ยังสามารถให้นมได้ปกติในกรณีที่ลูกมีภาวะแข็งแรงดี เพราะเชื้อดังกล่าวเป็นเชื้อที่พบได้ตามผิวหนังทั่วไป หากเด็กทานน้ำนมแม่เข้าไปและได้รับเชื้อ กรดในกระเพาะเด็กจะทำลายเชื้อนั้นได้เอง แต่ควรหลีกเลี่ยงการให้นมกับเด็กที่มีโรคประจำตัวบางอย่าง เช่น ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เป็นต้น เพราะอาจเกิดปัญหาตามมาภายหลัง แต่ถ้าหากให้นมบุตรแล้วรู้สึกเจ็บมาก ควรหลีกเลี่ยงไปใช้เครื่องปั๊มนมแทน

หากมีอาการติดเชื้อที่บริเวณเต้านมแล้วปล่อยทิ้งไว้ ไม่ได้รับการรักษาอาจเกิดเป็นฝีขึ้น ความรุนแรงของฝีเต้านมคือการติดเชื้อในกระแสเลือด ส่งผลให้ความดันตกและเกิดอาการช็อคได้ ทางที่ดีควรรีบพบแพทย์เมื่อพบความผิดปกติ หรือเมื่อรู้สึกกดเจ็บผิดปกติที่บริเวณเต้านม

การรักษาอาการติดเชื้อที่เต้านม

กรณีที่ยังไม่เกิดหนองแพทย์จะให้คนไข้ทานยาฆ่าเชื้อ โดยจะเลือกยาที่เหมาะสมกับเชื้อที่เกิดขึ้นและไม่มีผลต่อเด็ก เพราะโดยปกติยาจะขับออกทางน้ำนม โดยแพทย์จะทำการซักประวัติทั้งแม่และลูกว่ามีประวัติแพ้ยาหรือไม่

นอกจากนั้นยังต้องระบายน้ำนมออกในข้างที่ติดเชื้อ แม่ไม่ควรหยุดให้นม เพราะจะทำให้อาการแย่ลง โดยสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดการติดเชื้อคืออาการน้ำนมคั่ง เนื่องจากระบายออกไม่ได้จึงติดเชื้อในที่สุด วิธีการระบายน้ำนมออกนั้นอาจให้เด็กดูดนม แต่ถ้าหากแม่มีอาการเจ็บมากอาจใช้เครื่องปั๊มแทน และถ้ายังเจ็บมากอยู่หรือปั๊มแล้วน้ำนมไม่ออก อาจต้องใช้วิธีบีบน้ำนมช่วยในการระบาย มิเช่นนั้นอาการจะแย่ลง นอกจากนี้การนวดหรือประคบร้อนยังช่วยระบายน้ำนมได้ดีขึ้นด้วย

การรักษาฝีเต้านม

ศัลยแพทย์จะระบายหนองออก ซึ่งมีหลายวิธี เช่น การเจาะจนฝีแห้งไป ถ้าหากฝีมีขนาดปานกลาง แพทย์จะทำการใส่ท่อระบายให้น้ำหนองไหลออก แต่ถ้าหากฝีมีขนาดใหญ่และหลายตำแหน่ง แพทย์จะใช้วิธีผ่าตัดเพื่อล้างและระบายหนองออก

โอกาสที่ฝีเต้านมจะกลับมาเกิดซ้ำเป็นไปได้แต่มีน้อย วิธีป้องกันคือ

พยายามเรียนรู้การให้นมในท่าที่ถูกต้อง โดยให้ลูกงับลานนมให้หมด อย่าให้เด็กงับแล้วมีแผล ในผู้หญิงทั่วไปป้องกันได้โดยการลดความเสี่ยงที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ เช่น พฤติกรรมการสูบบุหรี่ที่สามารถป้องกันได้โดยการหลีกเลี่ยงพฤติกรรมดังกล่าว

ความน่ากลัวของฝีเต้านมอีกหนึ่งประการ

คือ สาเหตุที่มาจากก้อนเนื้อหรือมะเร็งที่ซ่อนอยู่ในฝีนั้น ซึ่งสามารถทราบได้โดยการตรวจละเอียด จึงแนะนำให้ผู้หญิงทุกคนที่รู้สึกผิดปกติที่บริเวณเต้านม ควรรีบพบแพทย์โดยเร็ว

วิธีการดูแลตนเองเพื่อลดความเสี่ยง

ได้แก่ ท่าทางการให้นมที่ถูกต้องลดการบาดเจ็บที่หัวนม, การทำความสะอาดหัวนม ด้วยน้ำอุ่นหรือน้ำเกลือ โดยให้เช็ดก่อนและหลังให้นม, อย่าให้มีแผลที่หัวนม หากพบแผลอาจหลีกเลี่ยงการให้ลูกดูดนมข้างนั้นหรือใช้เครื่องปั๊มนมแทน และหากเป็นแผล 2-3 วันแล้วไม่หาย ควรรีบพบแพทย์

ข้อมูลจาก
ผศ. นพ.รณรัฐ  สุวิกะปกรณ์กุล
สาขาวิชาศัลยศาสตร์เต้านมและต่อมไร้ท่อ
ภาควิชาศัลยศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล