อาการเครียด คือ จุดเริ่มต้นของโรคร้ายมากมายสามารถเกิดได้กับทุกคน ทุกเพศทุกวัย เพราะในแต่ละวันต้องพบเจอปัญหาทั้งเรื่องงาน เรื่องเรียน และชีวิตส่วนตัวจนเกิดเป็นความเครียดสะสม บางคนสามารถจัดการกับความเครียดได้ แต่บางคนสะสมความเครียดจนมีอาการปวดท้องและคลื่นไส้จนเกิดโรคที่เรียกกันว่า โรคเครียดลงกระเพาะ ซึ่งโรคนี้เกิดจากความเครียดที่เป็นปัจจัยหนึ่งที่ไปกระตุ้นให้กระเพาะอาหารมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นจนทำให้เกิดอาการผิดปกติได้ง่ายกว่าคนทั่วไป

สัญญาณเตือนเมื่อเครียดเกินไป

• หายใจเร็ว รูจมูกขยาย จากการที่ปอดขยายตัวสร้างออกซิเจนสู่กล้ามเนื้อมากขึ้น ต้องการช่องทางเดิน อากาศที่กว้างมากขึ้น
• ขนลุก เนื่องจากเส้นเลือดฝอยใต้ผิวหนังหดตัว
• อยากอาหารมากกว่าปกติ เนื่องจากต่อมไทรอยด์หลั่งฮอร์โมนเร่งการเผาผลาญอาหารออกมามาก ทำให้ร่างกายถูกกระตุ้นจนอยากอาหาร
• คลื่นไส้ เนื่องจากการเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารรวมถึงลำไส้เล็กแปรปรวนไป
• รู้สึกหงุดหงิดง่าย นอนไม่หลับหรือนอนมากเกินไป

ทำไมเครียดลงกระเพาะ ?

• ระบบประสาทอัตโนมัติ คือ ระบบประสาทที่ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของอวัยวะภายในของร่างกายให้อยู่ในสภาพปกติ เช่น หัวใจ การหายใจ กระเพาะอาหาร และลำไส้ ไปกระตุ้นต่อมหมวกไตให้หลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลีนออกมามากกว่าปกติ
• ต่อมไทรอยด์หลั่งฮอร์โมนเร่งปฏิกิริยาการเผาผลาญอาหารออกมามาก ทำให้นอนไม่หลับและหิว
• ความเครียดทำให้การทำงานของกระเพาะอาหารและลำไส้หยุดชะงักลง

เครียดลงกระเพาะอันตรายหรือไม่

โรคเครียดลงกระเพาะไม่ใช่โรคร้ายแรงที่ทำให้เสียชีวิตได้ แต่มักโรคเรื้อรังที่รบกวนต่อคุณภาพชีวิตเพราะอาการมักจะเป็น ๆ หาย ๆ หรือบางครั้งอาจมีอาการรุนแรงได้เป็นช่วงๆ แต่หากมีอาการผิดปกติที่เป็นสัญญาณเตือน เช่น น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็วโดยไม่ทราบสาเหตุ กลืนลำบาก กลืนเจ็บ ถ่ายดำหรืออาเจียนเป็นเลือด กินอาหารได้น้อยลง อิ่มเร็วขึ้น มีอาการคลื่นไส้ อาเจียนเรื้อรัง หรืออ่อนเพลียผิดปกติควรพบแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติมว่าเสี่ยงมีอาการแทรกซ้อนหรือเป็นภาวะของโรคร้ายแรงอื่น ๆ หรือไม่ เช่น โรคมะเร็งในช่องท้อง

โรคเครียดลงกระเพาะ รักษาได้หรือไม่ ?

โรคเครียดลงกระเพาะสามารถรักษาให้หายขาดได้ โดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการกินอาหาร แต่หากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาอย่างถูกวิธี

โรคเครียดลงกระเพาะ ป้องกันได้หรือไม่

โรคเครียดลงกระเพาะสาเหตุหลักเกิดจากความเครียด วิธีป้องกันโรคเครียดลงกระเพาะต้องจัดการความเครียดของตัวเองให้ได้ หากิจกรรมในชีวิตประจำวันให้ร่างกายและจิตใจรู้สึกผ่อนคลาย เช่น ดูหนัง เล่นเกม ฟังเพลง ออกกำลังกาย รวมถึงการพูดคุยระบายความเครียดกับคนที่ไว้ใจ และอาจปรึกษานักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์

อาการของ โรคเครียดลงกระเพาะ

• ปวดท้องบริเวณลิ้นปี่
• กินแล้วอิ่มเร็ว อิ่มนาน
• แสบร้อนบริเวณลิ้นปี่
• กินได้น้อยลง
• คลื่นไส้ อาเจียน รู้สึกไม่สุขสบายในช่องท้อง
• ท้องอืด อาหารไม่ย่อย
• เรอ สะอึก หรือผายลมบ่อย
• มีปัญหาเกี่ยวกับการนอน
• ปวดเมื่อยตามตัว

การป้องกันโรคเครียดลงกระเพาะ

• สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง

1. ความเครียด และการวิตกกังวล เมื่อรู้สึกเครียดให้ทำกิจกรรมอื่น ๆ ที่เป็นการผ่อนคลายตัวเอง เช่น ฟังเพลง วาดรูป ออกกำลังกาย อ่านหนังสือ หรือนั่งสมาธิ
2. งดการรับประทานอาหารรสจัดและอาหารที่มีไขมัน น้ำตาล หรือโซเดียมในปริมาณสูง
3. งดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือชา กาแฟ น้ำอัดลมที่มีคาเฟอีนสูง
4. งดการสูบบุหรี่

•  สิ่งที่ควรทำ

1. รับประทานอาหารให้ตรงเวลาและครบทั้ง 3 มื้อ
2. รับประทานอาหารที่ย่อยง่าย ๆ เช่น เนื้อปลา และปริมาณอาหารในแต่ละมื้อต้องไม่มากเกินไป
3. รับประทานผัก ผลไม้ นมรสเปรี้ยว และโยเกิร์ต ในปริมาณที่เหมาะสม เพราะอาหารเหล่านี้ มีจุลินทรีย์ที่ช่วยปรับสมดุลของแบคทีเรียในร่างกาย ส่งผลให้ระบบทางเดินอาหารและระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. เมื่อมีความเครียด ควรปรึกษาปัญหาจากบุคคลรอบข้างที่ไว้ใจได้ หรือผู้เชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ เช่น นักจิตวิทยา
5. ฝึกการหายใจและทำสมาธิ
6. หากนำ้หนักเกินให้ลดน้ำหนัก

จัดตารางการทำงานในแต่ละวัน

ความเครียดที่เกิดจากการทำงานเป็นสาเหตุหลัก ดังนั้นก่อนเริ่มทำงานในแต่ละวัน ควรจัดตารางในการทำงานให้ดีว่าวันนี้ต้องทำอะไรบ้างและลำดับความสำคัญว่าควรทำอะไรก่อนหลัง จะช่วยให้เรามองเห็นภาพรวม กำหนดเวลางานแต่ละชิ้นได้เหมาะสม แต่ถ้างานที่ต้องรับผิดชอบมีมากเกินไปหรือรู้สึกว่าควบคุมไม่ไหว ควรขอความช่วยเหลือหรือพูดคุยหาทางแก้ปัญหากับหัวหน้างานโดยตรง

วิธีป้องกัน โรคเครียดลงกระเพาะที่ดีที่สุด คือ การเอาตัวเองออกมาให้พ้นจากความเครียดให้ได้มากที่สุด ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการทำงานและการใช้ชีวิตประจำวัน เพื่อจะไม่เสี่ยงกับโรคนี้

ข้อมูลจาก

อ. พญ.ศุภมาส เชิญอักษร 

สาขาวิชาโรคทางเดินอาหารและตับ ภาควิชาอายุรศาสตร์ 

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี 

มหาวิทยาลัยมหิดล