มอร์ฟีน มีบทบาทสำคัญในเรื่องของการบรรเทาความเจ็บปวดรุนแรงของผู้ป่วยระยะสุดท้าย ไม่ให้ผู้ป่วยต้องทุกข์ทรมานมากเกินไป โดยจะมีคุณสมบัติช่วยระงับอาการปวดรุนแรงและอาการเหนื่อยหอบรุนแรงอย่างได้ผล แต่หลายคนยังคงสงสัยเกี่ยวกับความจำเป็นในการใช้มอร์ฟีนอยู่ เพื่อการใช้ที่ถูกต้องเหมาะสม จึงจำเป็นต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีการใช้และความสำคัญของมอร์ฟีนโดยละเอียด
บทบาทของมอร์ฟีน
ใช้บรรเทาความเจ็บปวดและอาการเหนื่อยหอบในผู้ป่วยระยะสุดท้าย
รูปแบบของมอร์ฟีน
- ยาเม็ดหรือแคปซูลที่ออกฤทธิ์ยาว
- ยาเม็ดและยาน้ำที่ออกฤทธิ์สั้น
- ยาฉีด และ ยาแผ่นแปะผิวหนัง
วิธีใช้มอร์ฟีนกับผู้ป่วยระยะสุดท้าย
- ยามอร์ฟีนที่ออกฤทธิ์ยาว เป็นยาหลัก ที่ใช้คุมอาการต้องรับประทานยาให้ตรงเวลาอย่างสม่ำเสมอ
- ยามอร์ฟีนที่ออกฤทธิ์สั้น เป็นยาเสริมที่ใช้เป็นครั้งคราว เมื่อผู้ป่วยมีอาการที่รุนแรงขึ้นก่อนถึงเวลาให้ยามอร์ฟีนหลัก ซึ่งสามารถให้ซ้ำได้ทุก 2 ชั่วโมง
การให้มอร์ฟีนกรณีผู้ป่วยพักที่บ้าน
- ผู้ป่วย/ญาติ จะได้รับการสอนวิธีการใช้ยามอร์ฟีนที่ถูกต้องทั้งยาหลักและยาเสริม
- กรณีผู้ป่วยสื่อสารไม่ได้ ให้สังเกตอาการปวดจากสีหน้าและท่าทาง เช่น หน้านิ่ว คิ้วขมวด บิดเกร็งตัว
- ให้จดบันทึกวัน เวลาที่ได้รับยามอร์ฟีนชนิดเสริมทุกครั้ง หากผู้ป่วยได้รับยาเสริมเกิน 4 ครั้งต่อวัน แพทย์จะปรับขนาดยาหลักเพิ่มให้เหมาะสมต่อไป
ข้อจำกัดการใช้มอร์ฟีน
- ในผู้ป่วยที่มีภาวะโรคตับและโรคไต แพทย์จะพิจารณาใช้มอร์ฟีนอย่างระมัดระวัง
ข้อมูลจาก
พว.ศากุน ปวีณวัฒน์
พยาบาลประจำศูนย์รามาธิบดีอภิบาล
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
คลิกชมคลิปรายการ “มอร์ฟีน กับการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายจำเป็นหรือ: พบหมอรามา ช่วง Big Story” ได้ที่นี่
YouTube: https://youtu.be/NPB0C_lRipk