หยุด! อาการปวดส้นเท้า

ในยุคที่เรื่องสุขภาพเป็นสิ่งที่ผู้คนให้ความสำคัญมากขึ้น และกีฬาที่ได้รับความนิยมอย่างมากเพราะนอกจากจะทำได้โดยง่าย มีสถานที่รองรับจำนวนมาก และยังส่งเสริมคุณภาพชีวิตได้ในหลาย ๆ ด้านด้วย ก็คือ “การวิ่ง” จนช่วงหลัง ๆ ก็มีการจัดกิจกรรมวิ่งระยะยาวอย่างมาราธอนหรือมินิมาราธอนจำนวนมาก จนทำให้กิจกรรมการวิ่งระยะยาวเป็นที่นิยมเข้าไปอีก ไม่ว่าจะเป็นคนที่วิ่งจริงจังหรือวิ่งเพื่อเข้าร่วมกิจกรรม แต่ไม่ว่าจะแบบใด การวิ่งเป็นระยะเวลานาน ๆ ก็อาจส่งผลให้เกิดอาการปวดที่ตามมา เช่น อาการปวดส้นเท้า ฝ่าเท้า เจ็บเอ็นร้อยหวาย ที่หลายคนประสบกับอาการนี้อยู่บ่อยครั้ง

อาการปวดส้นเท้าคือ ?

อาการปวดส้นเท้า หรือเจ็บบริเวณอุ้งเท้า สาเหตุหลัก ๆ มักเกิดจากกล้ามเนื้อน่อง เอ็นร้อยหวายตึง ร่วมกับตึงมาจนถึงฝ่าเท้า ทำให้มีเเรงกระเเทก ไปที่จุดเกาะเอ็นของส้นเท้าเยอะขึ้น เกิดการอักเสบของส้นเท้า เเละฝ่าเท้า มีอาการเจ็บเวลาวิ่ง หรือเดินนาน ๆ ได้ หลายคนมีอาการเจ็บตั้งเเต่ก้าวเเรกที่ลงจากเตียง

สาเหตุอื่น ๆ ยังมาจากการที่เเรงเเละความทนทานของกล้ามเนื้อรอบข้อเท้า ฝ่าเท้าที่ไม่เเข็งเเรง ทำให้ พอวิ่งไปสักระยะ ไม่สามารถพยุงการลงน้ำหนักของเท้า หรือลดเเรงกระเเทกที่ส้นเท้าเเละฝ่าเท้าไม่ไหว เกิดการอักเสบของส้นเท้าเเละฝ่าเท้าตามมาได้

มักเกิดอาการกับคนที่เตรียมตัวในการวิ่งมาไม่ดีนัก เช่น มีการยืดเหยียด อบอุ่นร่างกายไม่พอ หยุดออกกำลังกายมานาน เเล้วเริ่มในระยะทางหรือความเร็วที่มากเกินกำลังของกล้ามเนื้อ หรือคนที่กำลังท้าทายตัวเองตั้งเป้าหมายการวิ่งระยะยาวโดยที่ร่างกายยังไม่พร้อม ก็อาจทำให้เกิดอาการบาดเจ็บส้นเท้าได้

การเลือกรองเท้าที่เหมาะสม กับการลงน้ำหนัก เเละรูปเเบบการวิ่งของเเต่ละบุคคล ถือเป็นอีกปัจจัยที่สำคัญ เช่น รองเท้า ที่มีหน้ารองเท้าเเคบเกินไป จนมีการกระจายน้ำหนักที่เท้าไม่ดี หรือเเผ่นรองเท้าที่บางเกินไป ไม่สามารถรับเเรงกระเเทกได้ เป็นต้น

ถ้าหากไม่ดูแลรักษา

อาการปวดส้นเท้านั้นหากปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานาน ก็จะส่งผลกับส่วนอื่นของร่างกายได้ เมื่อเริ่มมีอาการปวด คนส่วนมากมักมีพฤติกรรมการเดินโดยการตะแคงเท้าข้างใดข้างหนึ่ง ทำให้การลงน้ำหนักเท้าถูกย้ายไปที่ส่วนต่าง ๆ เช่น ข้อเท้า น่อง เข่า สะโพก ในกรณีที่อาการเรื้อรังก็จะลามไปยังอาการปวดหลัง หรืออาจไปลงน้ำหนักขาเเละเท้าอีกข้างหนึ่ง การลงน้ำหนักที่ไม่ถูกวิธี ส่งผลให้เกิดการเสื่อมของข้อเท้า เข่า ตามมาในระยะยาวได้

การป้องกันและดูแล

การป้องกันที่ดีที่สุดต้องเริ่มจากพฤติกรรมการเตรียมตัว โดยทุกครั้งก่อนออกวิ่งควรวอร์มและยืดเส้นร่างกายให้พร้อมให้รู้สึกคล่องตัวก่อนเริ่มวิ่ง และหลังจากวิ่งเสร็จต้องมีการ cool down ทุกครั้ง ให้กล้ามเนื้อได้คลายตัวนั่นเอง

นอกจากนี้การเลือกรองเท้าให้เหมาะสมกับเท้าของเราก็เป็นเรื่องสำคัญเช่นกัน ควรเลือกรองเท้าที่มีความกว้างพอดีกับหน้าเท้า มีพื้นรองเท้าที่หนานุ่มเพียงพอที่จะรับเเรงกระเเทกได้ ไม่บางจนเกินไป ในบางรายที่มีรูปเท้าที่ผิดปกติ อาจต้องมีการสั่งทำแผ่นรองเท้าเฉพาะบุคคล เพื่อช่วยกระจายเเรงกดที่ส้นเท้า เเละฝ่าเท้า วิธีสังเกตง่าย ๆ ว่า พื้นรองเท้ามีความเหมาะสม คือ ต้องไม่มีอาการเจ็บเวลาเดิน

ในรายที่มีการอักเสบค่อนข้างเยอะ ระยะเเรก ควรใส่รองเท้าที่มีพื้นรองเท้า ที่เหมาะสมทุกครั้งที่มีการเดิน ทั้งในบ้านเเละนอกบ้าน เป็นการช่วยลดการกระแทกเเละการอักเสบในระหว่างการใช้ชีวิตประจำวันได้ดี ช่วยลดการอักเสบได้เร็วขึ้น หากอาการเป็นเยอะไม่หาย เเนะนำให้ตรวจประเมินกับเเพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู เพื่อหาสาเหตุ วางเเผนการรักษา ร่วมกับทำกายภาพบำบัด เพื่อลดอาการปวด เเละป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ

ข้อมูลจาก

ผศ. พญ.พีรยา รุธิรพงษ์

ภาควิชาเวชศาสตร์ฟื้นฟู

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล