ลำไส้ขี้เกียจ ปัญหาที่ฟังดูเหมือนเรื่องเล็ก ๆ แต่กลับสร้างความอึดอัดใจให้กับใครหลายคน ไม่ว่าจะเป็นอาการถ่ายไม่คล่อง ท้องอืด หรือรู้สึกไม่สบายตัวหลังกินอาหาร ทุกคนล้วนเคยมีช่วงเวลาที่ลำไส้ทำงานช้ากว่าปกติ จนส่งผลให้การขับถ่ายไม่ราบรื่นอย่างที่ควร ลำไส้ขี้เกียจ หรือที่หลายคนคุ้นเคยในชื่ออาการท้องผูกเรื้อรังเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะในยุคปัจจุบันที่หลายคนใช้ชีวิตเร่งรีบ กินอาหารไม่เป็นเวลา ขาดการออกกำลังกาย และดื่มน้ำน้อย
แม้ลำไส้ขี้เกียจจะไม่ใช่โรคร้ายแรง แต่หากปล่อยไว้โดยไม่ดูแล อาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาในระยะยาว เช่น ริดสีดวงทวารหนัก หรือลำไส้อุดตัน บทความนี้จะพาไปเข้าใจถึงสาเหตุ อาการ พฤติกรรมเสี่ยง รวมถึงวิธีดูแลและป้องกันภาวะลำไส้ขี้เกียจ เพื่อให้ทุกคนมีสุขภาพลำไส้ที่ดี ถ่ายคล่อง สบายท้อง
ลำไส้ขี้เกียจ คืออะไร ?
ลำไส้ขี้เกียจ (lazy bowel syndrome) คือ ภาวะที่ลำไส้ใหญ่เคลื่อนไหวน้อยกว่าปกติ ส่งผลให้การขับถ่ายช้าลงหรือถ่ายไม่คล่อง โดยทั่วไป ลำไส้ใหญ่จะบีบตัวเป็นจังหวะเพื่อเคลื่อนย้ายกากอาหารลงสู่ทวารหนัก แต่ถ้าลำไส้เคลื่อนไหวช้า ระบบขับถ่ายจะสะดุด ทำให้กากอาหารตกค้างนาน น้ำในกากอาหารถูกดูดซึมกลับมากขึ้น อุจจาระจึงแข็งและถ่ายยาก นอกจากสร้างความอึดอัดแล้ว หากปล่อยไว้นานอาจนำไปสู่โรคแทรกซ้อน เช่น ริดสีดวงทวาร หรือโรคลำไส้อุดตัน
ความแตกต่างของลำไส้ขี้เกียจและอาการท้องผูกธรรมดาอยู่ที่ “ระยะเวลาและความรุนแรง” ลำไส้ขี้เกียจจะมีอาการเรื้อรัง ไม่ตอบสนองต่อการปรับเปลี่ยนอาหารหรือพฤติกรรมเบื้องต้นเหมือนท้องผูกทั่วไป ดังนั้นหากรู้สึกว่าถ่ายไม่คล่องบ่อย ๆ และเป็นเวลานานควรรีบหาทางแก้ไขและปรึกษาแพทย์
ลำไส้ขี้เกียจ เกิดจากอะไร ?
ภาวะลำไส้ขี้เกียจสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยภายนอกที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมหรือปัจจัยภายในจากร่างกาย เช่น
- ความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อลำไส้ การทำงานที่ผิดปกติของระบบประสาทหรือกล้ามเนื้อลำไส้ใหญ่ส่งผลให้การบีบตัวของลำไส้ช้าลง ทำให้อุจจาระเคลื่อนที่ช้าภายในลำไส้และเกิดอาการท้องผูกเรื้อรัง
- กินอาหารที่มีกากใยน้อย อาหารที่ขาดเส้นใย เช่น อาหารแปรรูป หรืออาหารฟาสต์ฟู้ด ทำให้ลำไส้ทำงานช้าลง
- ดื่มน้ำน้อย น้ำช่วยให้อุจจาระนุ่มและเคลื่อนที่ได้ง่าย การดื่มน้ำไม่เพียงพอทำให้อุจจาระแข็งและถ่ายยาก
- ออกกำลังกายน้อย การขาดการเคลื่อนไหวทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง
- กลั้นอุจจาระบ่อยครั้ง การกลั้นอุจจาระเป็นประจำทำให้ลำไส้เคยชินกับการไม่ขับถ่าย ส่งผลให้การทำงานของลำไส้ผิดปกติ
- โรคทางระบบหรือโรคทางระบบประสาท เช่น โรคพาร์กินสัน หรือโรคหลอดเลือดสมอง เบาหวาน ไทรอยด์ต่ำ อาจส่งผลต่อการทำงานของลำไส้
การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ แคลเซียม เป็นต้นภาวะไทรอยด์ทำงานต่ำ
อาการของลำไส้ขี้เกียจเป็นอย่างไร ?
อาการของภาวะลำไส้ขี้เกียจมักจะค่อย ๆ เกิดขึ้นและอาจมีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยอาการที่พบได้บ่อย ได้แก่
- ถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์
- อุจจาระแข็งหรือเป็นก้อนเล็ก ๆ
- รู้สึกว่าถ่ายไม่สุด หรือยังค้างอยู่ในท้อง
- ต้องเบ่งหรือใช้เวลานานในการขับถ่าย
- ปวดท้อง ท้องอืด แน่นท้อง หรือรู้สึกไม่สบายท้องหลังกินอาหาร
- มีอาการเบื่ออาหารหรือคลื่นไส้ร่วมด้วยในบางราย
การดูแลและรักษาภาวะลำไส้ขี้เกียจ
หากเริ่มรู้สึกว่าตัวเองมีภาวะลำไส้ขี้เกียจ อย่าปล่อยไว้โดยไม่ดูแล การรักษาและฟื้นฟูสุขภาพลำไส้สามารถทำได้ดังนี้
- ปรับพฤติกรรมการกิน เน้นกินผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี เพื่อเพิ่มกากใยในอาหาร
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ อย่างน้อยวันละ 1.5-2 ลิตร
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เดิน วิ่ง ว่ายน้ำ หรือโยคะ ล้วนช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้
- ฝึกขับถ่ายให้เป็นเวลา ไม่กลั้นอุจจาระ และสร้างนิสัยขับถ่ายทุกวันให้ติดตัว
- ลดความเครียด ด้วยกิจกรรมที่ผ่อนคลาย เช่น ฟังเพลง เดินเล่น นั่งสมาธิ
- ปรึกษาแพทย์เมื่อจำเป็น หากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วยังไม่ดีขึ้น อาจต้องรับการรักษาด้วยยา หรือวิธีอื่นตามที่แพทย์แนะนำ
“ลำไส้ขี้เกียจ ถ่ายไม่คล่อง” เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยและส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของเราอย่างมาก แม้จะดูเป็นเรื่องเล็ก ๆ แต่ถ้าปล่อยไว้ก็อาจนำไปสู่โรคเรื้อรังและภาวะแทรกซ้อนได้ ดังนั้นการหมั่นสังเกตอาการ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน ออกกำลังกาย ดื่มน้ำให้เพียงพอ และไม่ละเลยสัญญาณเตือนจากร่างกาย จะช่วยให้ลำไส้ทำงานดี ถ่ายคล่อง สุขภาพดีจากภายใน ใครที่มีอาการหรือเริ่มสงสัยว่าตัวเองอาจมีภาวะนี้ อย่าลืมดูแลตัวเองและปรึกษาแพทย์เพื่อการดูแลอย่างถูกวิธี
ข้อมูลจาก
อ. พญ.ศุภมาส เชิญอักษร
สาขาวิชาโรคทางเดินอาหารและตับ ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
คลิกชมคลิปรายการ “ลัดคิวหมอ – #ลำไส้ขี้เกียจ ถ่ายไม่คล่อง ต้องใส่ใจ” ได้ที่นี่
ติดตาม Rama Channel เพื่อรับข้อมูลด้านสุขภาพเพิ่มเติมได้ที่
Website Ramathibodi: https://www.rama.mahidol.ac.th/
Youtube: RAMA Channel
Facebook: รามาแชนแนล Rama Channel
LINE: Ramathibodi
Tiktok: ramachanneltv รามาแชนแนล ช่องของคนรักสุขภาพ
