ฟอร์มาลีน (formalin) สารเคมีอันตรายที่แฝงตัวอยู่ในอาหารสด กำลังกลายเป็นภัยเงียบที่หลายคนมองข้าม แม้จะถูกใช้ในอุตสาหกรรมและการแพทย์เพื่อฆ่าเชื้อโรค แต่การนำฟอร์มาลีนมาใช้ในอาหารทะเลหรือผักสดเพื่อยืดอายุความสดใหม่ กลับกลายเป็นต้นเหตุของปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง การทำความเข้าใจถึงอันตรายของฟอร์มาลีน และวิธีหลีกเลี่ยงจึงเป็นสิ่งที่ทุกคนควรรู้ เพื่อปกป้องสุขภาพของตัวเองและครอบครัวจากสารพิษชนิดนี้อย่างปลอดภัย
ฟอร์มาลีน คืออะไร
ฟอร์มาลีน คือ สารเคมีที่มีส่วนประกอบหลักเป็นฟอร์มาลดีไฮด์ร้อยละ 37 มีลักษณะเป็นของเหลวใส ไม่มีสี กลิ่นฉุน และมีฤทธิ์ระคายเคือง โดยปกติจะใช้ในอุตสาหกรรมและการแพทย์ เช่น การฆ่าเชื้อแบคทีเรีย การทำให้สิ่งของคงรูป และใช้ในเครื่องสำอางบางประเภท อย่างไรก็ตาม ฟอร์มาลีนได้ถูกนำมาใช้ผิดประเภทในอุตสาหกรรมอาหาร โดยเฉพาะในอาหารสด เช่น อาหารทะเล ที่มักมีปัญหาเรื่องการเน่าเสียง่าย
อันตรายจากฟอร์มาลีน
เมื่อเรากินอาหารที่มีส่วนผสมของฟอร์มาลีนเข้าไป จะส่งผลเสียต่อร่างกายมากน้อยขึ้นอยู่กับปริมาณ ซึ่งจริง ๆ แค่เราได้กลิ่นก็จะมีอาการฉุน แสบคอ เกิดอาการผิดปกติต่อระบบทางเดินหายใจได้แล้ว บางคนกินเข้าไปจนเกิดอาเจียน ถึงขั้นเสียเลือดมากจนเสียชีวิตก็มี เพราะทางเดินอาหารเกิดการไหม้จากสารฟอร์มาลีนที่มีความเป็นกรด หรือเมื่อได้รับในปริมาณที่เข้มข้นก็จะทำให้เลือดเป็นกรด เกิดภาวะช็อก ความดันเลือดตก และตามมาด้วยการเสียชีวิต แต่โดยส่วนใหญ่แล้วหากจะเกิดอาการรุนแรงอย่างที่ว่านี้ได้ มักจะมาจากเหตุจูงใจหรือการทำร้ายตัวเองมากกว่า
วิธีเลือกซื้ออาหารสด หรือตรวจสอบว่ามีสารฟอร์มาลีนหรือไม่
ให้เราดูว่าร้านนั้น ๆ มีกลิ่นฉุนของสารเคมีแปลก ๆ หรือเปล่า ยกตัวอย่างเช่น การซื้อกุ้งหากเนื้อกุ้งมีทั้งส่วนที่แข็งสดและมีส่วนที่เปื่อยยุ่ยในตัวเดียวกัน มีโอกาสสูงที่จะมีการแช่ฟอร์มาลีนมา ให้หลีกเลี่ยงในการซื้อมาบริโภค เพราะหากเป็นอาหารสดต้องสดเสมอกัน ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งเปื่อยหรือส่วนใดส่วนหนึ่งแข็งสด
ส่วนใหญ่ฟอร์มาลีนจะนิยมใส่ในอาหารทะเล เพราะอาหารเหล่านี้มีการเน่าเสียง่าย ผักก็มีอยู่บ้างแต่นาน ๆ เราจะเจอสักทีหนึ่ง และอีกวิธีคือใช้ชุดตรวจสารฟอร์มาลีนในอาหาร หากทำครบตามขั้นตอนแล้ว สารละลายของชุดตรวจเปลี่ยนเป็นสีชมพูแดง แสดงว่าอาหารนั้นมีสารฟอร์มาลีน ก็จะช่วยให้เราหลีกเลี่ยงอาหารสดที่มีสารอันตรายเหล่านี้ได้อีกทางหนึ่ง
การเลือกซื้ออาหารอย่างรอบคอบและตรวจสอบด้วยวิธีที่แนะนำจะช่วยลดความเสี่ยงต่อสุขภาพ หากพบอาหารที่สงสัยว่ามีฟอร์มาลีน ควรหลีกเลี่ยงทันทีเพื่อความปลอดภัยของตัวเองและครอบครัว
ข้อมูลโดย
รศ. นพ.สหภูมิ ศรีสุมะ
สาขาวิชาเภสัชวิทยาและพิษวิทยาคลินิก ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
ติดตาม Rama Channel เพื่อรับข้อมูลด้านสุขภาพเพิ่มเติมได้ที่
Website Ramathibodi: https://www.rama.mahidol.ac.th/
Youtube: RAMA Channel
Facebook: รามาแชนแนล Rama Channel
LINE: Ramathibodi
Tiktok: ramachanneltv รามาแชนแนล ช่องของคนรักสุขภาพ
