ปวดหลัง สัญญาณที่ไม่ควรมองข้าม

ปวดหลัง อาการที่หลายคนกำลังประสบปัญหาในปัจจุบันนี้ ไม่ว่าจะเป็นวัยเรียน วัยทำงาน หรือวัยสูงอายุ ซึ่งบางคนอาจไม่ได้มีอาการปวดรุนแรงมากนัก เมื่อเวลาผ่านไปสามารถหายเองหรือบรรเทาอาการปวดเบื้องต้นได้ด้วยตัวเองจากการรับประทานยาและท่าบริหารยืดกล้ามเนื้อส่วนหลัง แต่ในผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการปวดรุนแรงเป็นระยะเวลานานจนเป็นอุปสรรคในการดำเนินชีวิตประจำวัน ซึ่งอาการปวดหลังในลักษณะนี้มีความจำเป็นที่ต้องไปปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและการรักษาที่ถูกต้อง

ปัจจัยที่ทำให้เกิดอาการปวดหลัง

• บาดเจ็บจากอุบัติเหตุหรือการเล่นกีฬา
• ภาวะกระดูกพรุนหรือเปราะบาง
• ความผิดปกติของกระดูกสันหลังตั้งแต่กำเนิด เช่น กระดูกสันหลังคด
• ภาวะอ้วนหรือน้ำหนักตัวที่มากเกินไป
• การนั่งทำงานนาน ๆ หรือการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ
• ขาดการออกกำลังกายทำให้กล้ามเนื้อรอบกระดูกสันหลังไม่แข็งแรง
• ยกของ ใช้แรงผลักหรือดึงทำให้กระดูกสันหลังบิด
• โรคอื่น ๆ ที่ทำให้ปวดร้าวมาที่หลัง เช่น โรคไต โรคเกี่ยวกับรังไข่และมดลูก

ปวดหลัง แบบไหนที่เสี่ยงอันตราย

อาการปวดหลังที่บ่งบอกว่าเสี่ยงอันตรายและควรรีบพบแพทย์ทันที ได้แก่

• อาการปวดหลังเรื้อรังติดต่อกันเป็นระยะเวลานานกว่า 3 เดือน
• ปวดแบบเฉียบพลันอาการไม่ทุเลาเมื่อได้พัก
• อาการปวดจนต้องตื่นมากลางดึก
• ปวดหลังร้าวลงสะโพก ขา น่อง หรือเท้า
• ปวดรุนแรงไม่สามารถเคลื่อนไหวได้
• อาการปวดหลังจากการได้รับบาดเจ็บหรือหกล้ม
• ปวดร่วมกับอาการต่อไปนี้
  • ควบคุมการขับถ่ายไม่ได้
  • ขาอ่อนแรง
  • ชาบริเวณเท้า ขา หรือรอบทวารหนัก
  • คลื่นไส้ อาเจียน มีไข้
  • น้ำหนักตัวลดลงผิดปกติ

ปวดหลังบอกโรคอะไรบ้าง?

อาการปวดหลังสามารถแบ่งออกได้หลายส่วน ได้แก่ ส่วนบน ส่วนด้านซ้าย ด้านขวา และส่วนล่าง ซึ่งอาการปวดหลังในแต่ละส่วนสามารถบอกได้ว่ามีความเสี่ยงโรคอะไรบ้าง

• อาการปวดหลังส่วนบน อาจมีอาการที่ร่วมกับอาการปวดคอ บ่า ไหล่ แขน และมืออ่อนแรงร่วมด้วย สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการใช้ท่าทางที่ไม่เหมาะสมเป็นเวลานาน เช่น การนั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์ ซึ่งอาการปวดหลังส่วนบนอาจเสี่ยงโรคกระดูกสันหลังส่วนคอเสื่อมทับเส้นประสาท โรคหมอนรองกระดูกคอ หรือโรคของกล้ามเนื้อ เช่น ออฟฟิศซินโดรม
• อาการปวดหลังด้านซ้ายหรือด้านขวา ส่วนใหญ่มักเกิดจากกล้ามเนื้อที่หลังผิดปกติ ข้อต่อกระดูกส่วนอก ประสบอุบัติเหตุ เกิดการกระแทก หรือยกของหนักมากเกินไป ทำให้อาจมีความเสี่ยงโรคกระดูกซี่โครงอ่อนบาดเจ็บรวมไปถึงโรคของกล้ามเนื้อร่วมด้วย
• อาการปวดหลังช่วงเอวหรือส่วนล่าง อาจมีสาเหตุมาจากการเคลื่อนไหวที่ไม่ถูกต้อง ใช้เวลาไปกับการนั่งหรือยืนนานเกินไป มีน้ำหนักตัวที่มากเกิน และยังเป็นสัญญาณเตือนของโรคที่อาจพบได้บ่อย เช่น โรคหมอนรองกระดูก กระดูกสันหลังติดเชื้อ หรือการผิดรูปของกระดูกสันหลัง นอกจากนี้อาการปวดหลังส่วนล่างก็อาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคไต โรคหลอดเลือดหัวใจ หรือโรคเกี่ยวกับทางเดินอาหารได้ด้วยเช่นกัน ดังนั้นหากมีอาการปวดหลังส่วนล่างเป็นระยะเวลานานควรรีบเข้ามาพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง

วิธีบรรเทาอาการ ปวดหลัง เบื้องต้น

อาการปวดหลังที่เกิดจากกล้ามเนื้อหดเกร็งเนื่องจากเคลื่อนไหวผิดท่า หรือจากการนั่งทำงานเป็นเวลานานสามารถบรรเทาอาการปวดหลังเบื้องต้นได้ด้วยตนเอง ดังนี้

• ประคบร้อนและเย็น

การประคบเย็นจะมีส่วนช่วยลดการอักเสบได้ดี แนะนำประคบเย็นในช่วงที่เพิ่งเริ่มปวดหรืออักเสบ 48 ชั่วโมงแรก หลังจากนั้นให้เปลี่ยนเป็นประคบร้อนแทน โดยวางถุงน้ำแข็งลงบนบริเวณหลังที่มีอาการปวดไว้ 20 นาที ทุก ๆ 2 ชั่วโมง ซึ่งการประคบร้อนจะบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ ช่วยให้หลอดเลือดขยาย การไหลเวียนเลือดดีขึ้นทำให้อาการปวดบรรเทาลงเป็นเวลา 15-20 นาที

• รับประทานยาหรือทายาแก้ปวด

เมื่อมีอาการปวดหลังสามารถบรรเทาอาการปวดเบื้องต้นได้ด้วยตัวเองโดยการรับประทานยาที่ลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ ยาแก้ปวดหลัง และทาครีมบรรเทาอาการปวดหรือใช้แผ่นแปะที่สามารถบรรเทาอาการปวดหลังได้

• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและสิ่งแวดล้อมในชีวิตประจำวัน

พฤติกรรมในชีวิตประจำวันอาจเป็นหนึ่งสาเหตุที่ก่อให้เกิดอาการปวดหลังได้ ดังนั้นจึงต้องมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและสิ่งแวดล้อมให้มีความเหมาะสม เช่น หลีกเลี่ยงการนั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน ยกของหนักมากเกินไป ปรับระดับโต๊ะทำงานและเก้าอี้ให้มีความสัมพันธ์กัน หรือหลีกเลี่ยงการใส่ส้นสูงเป็นเวลานาน

• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

อาการปวดหลังอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุโดยส่วนใหญ่มักมีสาเหตุมาจากกล้ามเนื้อหลังที่ตึง ซึ่งการออกกำลังกายเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยให้กล้ามเนื้อหลังมีความแข็งแรงมากยิ่งขึ้น ป้องกันกล้ามเนื้ออักเสบและการปวดหลังจากการทำกิจกรรมอื่น ๆ ในชีวิตประจำวันได้

วิธีการรักษา

อาการปวดหลังกำลังประสบปัญหาอาจมีสาเหตุของอาการมาจากหลายสาเหตุ ทำให้วิธีการรักษามีความแตกต่างกันออกไป ดังนี้

1. รักษาด้วยการรับประทานยาแก้ปวด
2. ทายานวดเพื่อลดอาการปวด
3. ทำกายภาพบำบัด
4. ออกกำลังกายเพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อหลังแข็งแรง
5. เปลี่ยนสภาพแวดล้อมการทำงาน
6. ควบคุมน้ำหนัก
7. รักษาด้วยการฉีดยาลดการอักเสบ
8. ผ่าตัดเพื่อลดการกดทับเส้นประสาท

อาการปวดหลังที่พบส่วนใหญ่อาจเกิดจากกล้ามเนื้อที่หลังอักเสบ จากพฤติกรรมความเคยชินในชีวิตประจำวัน เช่น การนั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน การยกของหนักในท่าทางที่ผิด หรือการออกกำลังกายที่มีการเคลื่อนไหวผิดท่า ซึ่งสามารถให้ดีขึ้นได้จากการรับประทานยาหรือทายาบรรเทาอาการปวด 

ถ้าหากผู้ป่วยมีอาการปวดหลังเรื้อรังมากกว่า 3 เดือน โดยไม่สามารถบรรเทาอาการปวดด้วยการทายาหรือรับประทานยาร่วมกับอาการที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น จำเป็นต้องรีบเข้ามาปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและรับการรักษาอย่างถูกวิธีต่อไป

ข้อมูลจาก

ผศ. นพ.ปิลันธน์ ใจปัญญา

ศัลยกรรมกระดูกและข้อ

สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี

มหาวิทยาลัยมหิดล