ตอบไม่ให้แพ้

พอผมคิดได้แบบนั้น  ผมจึงรีบร้องขอความช่วยเหลือจาก “อาจารย์ส้ม” “อาจารย์แพทย์หญิงโสมรัชช์  วิไลยุค” บรรณาธิการนิตยสาร @ Rama และได้รับคําแนะนําให้เข้าใจใน “บริบทของโรค”  นี้ได้เพิ่มมากขึ้น “...โรคนี้ถือว่าไม่น่ากลัวเลย คนป่วยมีชีวิตเหมือนคนปกติเลยค่ะเพียงแต่ว่าต้องระวังและหลีกเลี่ยงอาหาร และยาที่ส่งผลต่ออาการแพ้เพราะถ้ารับสิ่งที่ร่างกายแพ้เข้าไป  จะทําให้เม็ดเลือดแดงแตก และซีด ปัสสาวะมีสีเข้ม แต่โรคนี้จะสําคัญอยู่ในช่วงวัยเด็กวัยที่คนป่วยจะดูแลตัวเองไม่ได้ ยังไม่สามารถไตร่ตรองถูกผิด ในการกินอาหารกลุ่มเสี่ยงได้ แต่พอโตขึ้นก็จะจัดการตัวเองได้...” ครับ !!!  จริงอยู่แม้โรคนี้จะดูเหมือนเป็นโรคที่ “ไม่ร้ายแรง” นักแต่หลักใหญ่ใจความที่ผมคิด  ว่าเป็น “ความยาก” ในการ “จัดการ” กับผู้ป่วยกลุ่มนี้คือการดูแลผู้ป่วยใน “วัยเด็ก” วัย 2 – 5 ขวบ วัยที่กําลังสนุกกับการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ด้วยตัวเองวัยที่มัก “คับข้องใจ”  กับ “ข้อห้าม”  และเต็มไปด้วย “อารยะขัดขืน” อยู่ร่ำไปรวมถึงเป็นวัยที่ต้องเริ่มต้น “เดินจาก” อกพ่อแม่สู่โลกกว้างในวัยเรียนซึ่งเต็มไปด้วย “สิ่งเร้า”  ที่ทําให้เกิดอาการของโรคได้มากมาย

การใส่ใจในรายละเอียด และเตรียม “คําตอบ” ให้กับเด็กวัยนี้จึงสําคัญแล้วการเตรียม “คําตอบ”  เราควรทําอย่างไรล่ะ !?!  คําตอบแบบไหนที่จะทําให้ “เด็กเข้าใจ” และไม่ยุ่งเกี่ยวกับสิ่งที่ทําให้เกิดอาการแพ้ ??? ผมรีบตั้งคําถามให้กับตัวเอง !!!!!  อย่างน้อยก็จะได้มี “หลักคิด” ในการใช้ตอบคําถามให้กับน้องสาวของผมด้วยเช่นกันแต่อยู่ๆ ผมก็คิดถึงเรื่องเล่าขําๆ เรื่องนี้ขึ้นมาประมาณว่า...

เย็นวันหนึ่ง พ่อกับแม่คู่หนึ่งขับรถไปรับลูกสาววัย 5 ขวบกลับจากโรงเรียนเช่นทุกวันระหว่างทางกลับบ้าน ลูกสาวนั่งนิ่ง....เงียบ...สีหน้าดูเคร่งเครียด ไม่ถามนู่นถามนี้อย่างเช่นทุกวันถึงบ้าน ระหว่างทานอาหารเย็น แม่จึงเอ่ยถามลูกน้อยว่า “วันนี้มีอะไรไม่สบายใจหรือเปล่าลูก ที่โรงเรียนมีเรื่องอะไรหรือเปล่า” “มีค่ะ” ลูกน้อยตอบ พร้อมกับพูดต่อว่า “เพื่อนถามว่าหนูมาจากไหน” เมื่อพ่อกับแม่ได้ฟัง  กลับยิ่งเครียดหนักกว่าลูกอีก และได้สัญญากับลูกน้อยว่า ระหว่างอาหารเย็นวันพรุ่งนี้ จะให้คําตอบ คืนนั้นทั้งคืน หลังจากลูกหลับแล้ว พ่อกับแม่ได้ปรึกษากันถึงคําตอบ ว่าควรจะอธิบายให้ลูกวัย 5 ขวบ ฟังอย่างไรจึงจะเข้าใจว่า...เขามาจากไหนวันต่อมา ในระหว่างอาหารเย็นตามปกติ แม่จึงชี้ให้ลูกมองไปที่นอกบ้าน และพูดกับลูกว่า “ลูกเห็นนกคู่นั้นมั้ย ? นกมันรักกัน เห็นผีเสื้อคู่นั้นมั้ย ? นั่นมันก็รักกันก็เหมือนพ่อกับแม่นี่แหละ พ่อกับแม่ก็รักกัน แต่งงานกัน (อื่นๆ อีกมากมายไม่อาจบรรยายหมด) และหนูก็เกิดจากความรักระหว่างพ่อกับแม่ไงจ๊ะ” เมื่อลูกได้ฟังคําตอบ จึงพูดกับแม่ว่า “โห  !!! ทําาไมยุ่งยากจังล่ะคะ” แม่จึงเอ่ยขึ้นว่า “แล้วเพื่อนหนูเขาบอกหนูว่า  เขามาจากไหนกันบ้างล่ะ” ลูกสาวจึงตอบแม่ว่า... “เพื่อนหนูเขาบอกว่า...เขามาจากนครนายก”

จี-6-พีดี

จี-6-พีดี (G6PD) เป็นชื่อย่อของเอนไซม์กลูโคส-6-ฟอสเฟตดีไฮโดรจีเนส ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่มีอยู่ในเม็ดเลือดแดง มีประโยชน์ในการป้องกันการถูกทําาลายของเม็ดเลือดแดงจากยา อาหาร หรือสารเคมีบางชนิด

ภาวะพร่องเอ็นไซม์ G6PD

ภาวะพร่องเอ็นไซม์ G6PD ในเม็ดเลือดแดงนั้นเป็นภาวะที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม เกิดจากความผิดปกติของยีน G6PD ที่อยู่บนโครโมโซมเพศ ดังนั้นภาวะนี้จะติดตัวไปตลอดชีวิตและอาจถ่ายทอดไปยังลูกหลานได้ ยา อาหาร หรือสารเคมีบางอย่างอาจกระตุ้นให้ผู้มีภาวะนี้เกิด อาการเม็ดเลือดแดงแตก ซีดลงและมีอาการดีซ่าน ตัวเหลืองตาเหลือง และปัสสาวะเป็นสีดําหรือสีโค้กได้ ดังนั้นผู้มีภาวะนี้ควรทราบรายชื่อยา อาหาร และสารเคมีที่ควรหลีกเลี่ยง ทั้งนี้ภาวะพร่องเอ็นไซม์ G6PD ในแต่ละบุคคลนั้น อาการแสดงของภาวะเม็ดเลือดแดงแตก อาจรุนแรงมากน้อยแตกต่างกัน ขึ้นกับระดับของภาวะพร่องเอ็นไซม์ซึ่งแตกต่างกันไปและขึ้นกับขนาดของยา ปริมาณอาหารหรือสารเคมีที่ได้รับด้วย  ดังนั้นจึงจําเป็นต้อง แจ้งให้แพทย์ทราบถึงการมีภาวะพร่องเอ็นไซม์ G6PD ก่อนการรักษาทุกครั้ง