Bulletin (October - December 1999 Vol.7 No.4)
Case Report: A Fatal Poisoning of Abamectin
| ผู้ป่วยชาย อายุ 72 ปี มีปัญหากับครอบครัว ก่อนมา โรงพยาบาล 12 ชั่วโมงได้กินสารเคมีกำจัดแมลงชื่อ Agrotinา ไม่ทราบปริมาณ หลังกินผู้ป่วยหมดสติ เรียกไม่รู้สึกตัว ญาติจึงนำส่งโรงพยาบาล ตรวจร่างกาย: coma, not responded to deep pain, pupils 2.5 mm, react to light, generalized flaccid, pulse 96/min regular, heart normal, BP 85/30 mmHg, lung clear, abdomen normal ได้ drip dopamine ให้ ต่อมาผู้ป่วย มีอาการหายใจหอบต้องใส่ endotracheal tube, on respirator ส่ง arterial blood gas ผล pH 7.062, PCO2 22.8 mmHg, HCO36.5 mEq/L, PO2 110 mmHg, O2 saturation 94.6% ต่อมาปัสสาวะออกน้อย Cr 4.5 mg%, BUN 37% ผล electrolyte: Na 156, K 4.4, Cl 108, CO2 7 mEg/L Chest-x-ray: RLL infiltration EKG: sinus tachycardia rate 91/min, incomplete RBBB, ST depression |
ผู้ป่วยรายนี้ได้กินสารเคมีกำจัดแมลงในกลุ่ม abamectin มีอาการและอาการแสดงภาวะเป็นพิษที่เกิดขึ้นคือ มี CNS depression, shock, respiratory failure, metabolic acidosis และ acute renal failure
abamectin เป็นสารเคมีในกลุ่ม avermectin ซึ่งได้จากแบคทีเรียในดินชื่อ Streptomyces avermitilis กลุ่มนี้จะประกอบด้วย 4 major components คือ A1a, A2a, B1a และ B2a กับอีก 4 minor components คือ A1b, A2b, B1b และ B2b ในกลุ่มนี้ ivermectin ซึ่งเป็น hydrogenated product ของ B1 (22, 23-dihydroavermectin B1) ถูกนำมาใช้เป็นยารักษาพยาธิ (antiparasitic drugs) ครั้งแรกในปีค.ศ. 1981 สำหรับ abamectin ประกอบด้วย avermectin B1a ประมาณ 80% กับ avermectin B1b 20 % ถูกนำมาใช้เมื่อ ค.ศ. 1985 โดยเป็นทั้งยารักษาพยาธิและเป็นสารเคมีกำจัดศัตรูพืชและสัตว์ ปัจจุบันมีการนำมาใช้ทางการเกษตรกันอย่างแพร่หลายมากขึ้น(ตารางที่ 1)โดยใช้เป็นสารเคมีสำหรับฆ่าแมลง (insecticide), ไร (acaricide) และหนอน (anthelmintic) อย่างไรก็ตาม ในแง่การเกิดพิษมีรายงานเกี่ยวกับผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากสารเคมีชนิดนี้น้อยมากและมักจะเข้าใจ กันว่ามีความเป็นพิษน้อยและค่อนข้างปลอดภัย แต่ในผู้ป่วยรายนี้ได้เกิดเป็นพิษที่รุนแรงมากจนเสียชีวิต
abamectin ดูดซึมได้ดีทั้งทางระบบทางเดินอาหารและ ผิวหนัง สามารถกระจายตัวได้ดีในไขมัน มีค่าครึ่งชีวิตประมาณ 12 ชั่วโมง จะถูกขับออกทางน้ำดีเป็นส่วนใหญ่ abamectin ออกฤทธิ์โดยกระตุ้นการหลั่ง g-aminobutyric acid (GABA) ซึ่งเป็น neurotransmitter ที่ทำหน้าที่ยับยั้งการทำงานของสมองในสัตว์ทดลอง ทำให้มี pupils dilatation, tremor, convulsion และ coma ได้
ด้วยกลไกการออกฤทธิ์ดังกล่าว ทำให้สามารถอธิบายอาการ จากการที่สมองถูกกดหลังจากได้รับสารนี้ เช่น อาการง่วงซึม หรือไม่รู้สึกตัวในรายที่รุนแรง ส่วนอาการทางระบบการไหลเวียนโลหิตเข้าใจว่าเกิดจากการกดบริเวณก้านสมอง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการ shock ความดันโลหิตต่ำ ชีพจรเต้นเร็ว ในรายที่มีอาการรุนแรงมากมักจะเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ไตคือ ไตวายเฉียบพลัน และเกิด metabolic acidosis ในบางรายมีอาการแทรกซ้อนจาก aspiration pneumonia นอกจากอาการสำคัญดังกล่าวแล้วยังมีรายงานว่าผู้ป่วยที่ได้รับพิษจาก abamectin อาจจะมีอาการผิดปกติต่างๆ เกิดขึ้นได้อีก เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง prolonged prothrombin time, eosinophillia และผื่นคัน เป็นต้น
การรักษาภาวะเป็นพิษที่เกิดจาก abamectin นั้น ไม่มีการรักษาที่เฉพาะเจาะจง ไม่มียาต้านพิษ ให้ลดการดูดซึมของสารพิษเข้าสู่ร่างกายโดยทำ GI decontamination และให้การรักษาแบบประคับประคองตามอาการ รายงานการเสียชีวิตในผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากสารกลุ่มนี้มีน้อยมาก เนื่องจากโดยทั่วไปผู้ป่วยมักได้รับพิษน้อย จึงมักไม่ค่อยมีอาการเป็นพิษเกิดขึ้น และมักจะรอดชีวิตโดยไม่มีความผิดปกติใดๆ เกิดขึ้นภายหลังจากการรักษาแล้ว
โดยสรุป abamectin เป็นสารเคมีกำจัดแมลง ไร และหนอนชนิดหนึ่งที่เริ่มมีการใช้กันมากทางการเกษตร แม้ข้อมูลเกี่ยวกับการเกิดเป็นพิษในคนจะมีรายงานค่อนข้างน้อย แต่จากกรณีผู้ป่วยข้างต้นนี้ก็แสดงให้เห็นว่า abamectin สามารถก่อให้เกิดอันตรายที่รุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ ดังนั้นจึงควรจะต้องตระหนักถึงอันตรายรุนแรงที่อาจจะเกิดขึ้นได้เสมอ แม้ว่าสารเคมีชนิดนั้นจะเป็นสารเคมีที่มีข้อมูลว่ามีความเป็นพิษในคนต่ำก็ตาม
|
เอกสารประกอบการเรียบเรียง
|