หนอนพยาธิ

   หนอนพยาธิ

1. Cutaneous larva migrant เป็นปฏิกิริยาการแพ้ที่เกิดจากการที่ตัวอ่อนพยาธิไชผ่านผิวหนัง พยาธิต้นเหตุที่พบได้บ่อยได้แก่ พยาธิปากขอของสุนัขและแมว ซึ่งไม่สามารถเจริญเติบโตในร่างกายมนุษย์ได้ จึงก่อให้เกิดโรคที่ผิวหนังเท่านั้น ซึ่งผิดกับพยาธิปากขอของมนุษย์ ซึ่งทำให้เกิดปฏิกิริยาทางผิวหนังน้อยกว่า แต่ทำให้เกิดโลหิตจาง และ Loeffler's syndrome ได้

ลักษณะทางคลินิก ตัวอ่อนพยาธิมักไชผ่านผิวหนัง โดยเข้าทางรูขุมขน หรือบริเวณผิวหนังที่มีรอยแผล แต่อาจไชผ่านผิวหนังปกติได้โดยใช้ proteolytic enzyme หลังจากนั้นไม่กี่ชั่วโมงจะเกิดตุ่มคันสีแดงขึ้น ซึ่งจะเรียงตัวต่อกันเป็นทางสีแดงคดเคี้ยวตามทางที่พยาธิไชผ่าน มักมีตุ่มน้ำใสเกิดตามมาด้วย บางรายพบว่าพยาธิไชเข้าสู่ผิวหนังหลังสงบนิ่งอยู่ที่เดิมนานเป็นสัปดาห์ หรืออาจเป็นเดือนแล้วจึงเคลื่อนที่ พยาธิจะเคลื่อนที่ได้ไวมาก

ตำแหน่งที่พบบ่อยได้แก่ ฝ่าเท้าและก้น ซึ่งเป็นตำแหน่งที่สัมผัสกับพื้นดินอยู่เสมอ โดยทั่วไปถ้าไม่ได้รับการรักษา พยาธิจะตายภายใน 2-8 สัปดาห์

การรักษา ให้รับประทาน thiabendazole วันละ 25-50 mg นาน 2-4 วัน ข้อเสียคือ ผลข้างเคียงได้แก่ อาการคลื่นไส้ อาเจียน หลังจากได้รับยาอาการคันจะลดลงภายใน 1 วัน ผื่นจะค่อยๆ ยุบจนหายสนิทใน 1-2 สัปดาห์ หรือรับประทาน albendazole วันละ 400-800 mg นาน 3 วัน ได้ผล 100% ข้อดีของยานี้คือ ผลข้างเคียงน้อย ยาทา 10% thiabendazole ได้ผลในรายที่เริ่มเป็นใหม่ๆ Ethylchloride spray หรือ cryoprobe จี้ตรงตำแหน่งที่พยาธิไช ควรจี้นำหน้าทางที่พยาธิจะ ไชผ่านประมาณ 1 cm เนื่องจากบริเวณนี้จะเป็นที่อยู่ของตัวพยาธิ
 

2. Cercarial dermatitis (swimmer's itch) เกิดจากตัวอ่อนของพยาธิใบไม้ของสัตว์ประเภทวัวควาย ซึ่งอาศัยอยู่ในหอยที่เป็น intermediate host ไชผิวหนัง ผู้ป่วยจะมีอาการคันเมื่อแช่อยู่ในน้ำประมาณครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง 5-10 ชั่วโมงต่อมาจะเกิดตุ่มแดง คัน คล้ายยุงกัด ขนาดประมาณ 3-5 mm ขี้นในบริเวณที่สัมผัสกับน้ำถ้าไม่ได้รับการรักษา อาการเหล่านี้จะหายไปเองใน 9-14 วัน

การรักษา ในกรณีที่มีอาการน้อยจะหายเอง ให้ใช้ antihistamine และ calamine lotion เพื่อลดอาการคัน ถ้ามีอาการขณะที่อยู่ในน้ำ เมื่อขึ้นจากน้ำให้ใช้ผ้าขนหนูถูบริเวณนั้นเบาๆ และซับน้ำให้แห้ง เพื่อให้ตัวพยาธิที่ติดอยู่บริเวณผิวหนังหลุดออก ไม่ควรปล่อยให้ตัวแห้งเอง รักษาภาวะติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน

การป้องกัน หลีกเลี่ยงไม่ลงไปในน้ำที่มีวัชพืชหนาแน่น กำจัดหอยและลดการแพร่พันธุ์ โดยใช้ยาฆ่าหอย เช่น ปูนขาวหรือ จุนสี (copper sulfate) ในกรณีที่จำเป็นต้องลงไปทำงานในน้ำ ควรใช้วาสลินทาผิวก่อนลงน้ำ