COMMON POISONING
Ramathibodi Poison Center  

ปลิงทะเล, ทาก

 


ภาวะเป็นพิษจากสัตว์

   ปลิงทะเล, ทาก

 

ปลิงเป็นสัตว์ที่อยู่ในน้ำ ส่วนทากอยู่บนบก ทั้ง 2 ชนิดมีลำตัว ซึ่งมีลักษณะเป็นวงแหวนต่อกัน ยืดหยุ่นได้ ที่หัวและท้ายมีปากดูด (sucker) ปากดูดทางท่อนหัวจะมีปากสำหรับกัด ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมซึ่งแข็งแรง ใช้สำหรับกัดและดูดเลือด ขณะที่กัดจะปล่อยสาร hirudin ซึ่งมีคุณสมบัติเป็น anticoagulant, fibrinolytic, vasodilator และ local anesthetic property ทำให้ผู้ถูกกัดมีเลือดไหลอยู่เป็นเวลานานและหายช้า ในกรณีที่เคยถูกกัดมาก่อนจะมีผื่นลมพิษและตุ่มพองเกิดขึ้นได้

การรักษา เมื่อถูกทากหรือปลิงกัด ห้ามดึงออกเพราะจะทำให้เนื้อฉีกขาดเป็นแผลใหญ่ และเลือดหยุดยากขึ้น ควรใช้น้ำเกลือ น้ำส้มอย่างแรง หรือแอลกอฮอล์ หยอดรอบๆ ปากของมัน อาจใช้ไม้ขีดหรือบุหรี่จุดไฟจี้ที่ตัว จะทำให้หลุดได้ ในกรณีที่เลือด ยังไม่หยุดไหล ให้ห้ามเลือดโดยใช้ astringent และใช้ยาฆ่าเชื้อทำความสะอาดแผล ในกรณีที่มีผื่นคันให้ใช้ calamine lotion หรือ topical steroid cream ทาได้ ควรรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนร่วมไปด้วย

การป้องกัน ควรสวมเสื้อผ้าให้รัดกุม เมื่อจะต้องเข้าไปในบริเวณที่มีสัตว์เหล่านี้อาศัยอยู่ นอกจากนี้ควรใช้ยาทากันแมลงเช่น dimethyl phthalate ทาตามตัว ไม่ควรดื่มน้ำตามหนองน้ำหรือลำคลอง ควรนำน้ำนั้นมาต้มหรือกรองก่อนดื่ม