 |
สรุปจาก Oral History ของ อาจารย์สมาน คลังจัตุรัส |
สิ่งที่เป็นแรงบันดาลใจในการวาดเรื่องราวในครั้งนี้
การได้วาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาล เพื่อประดิษฐานในโถงเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีนั้น ถือว่าเป็นที่สุดของชีวิตอาจารย์สมาน คลังจัตุรัส เป็นสิ่งเกินความคาดหมายเป็นความยิ่งใหญ่ที่สุดในชีวิต อาจารย์ได้ทุ่มเทชีวิตการทำงานทั้งชีวิต อาจารย์เก็บทุกรายละเอียดในทุกเรื่ององค์ประกอบของภาพ ใช้เวลาหาข้อมูลหลายเดือนเน้นความละเอียดพิถีพิถัน นับเป็นความภาคภูมิใจ เป็นความสุขที่ได้ทำงานสำคัญครั้งหนึ่งในชีวิต
ความรู้สึกที่ได้รับโอกาสนี้
อาจารย์สมาน คลังจัตุรัส ได้รับการติดต่อให้วาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาล ของราชวงศ์จักรี จากคณะกรรมการมูลนิธิรามาธิบดี เพื่อนำไปประดิษฐานในโถงเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี อาจารย์รู้สึกตื่นเต้นเพราะว่าเป็นโอกาสที่จะได้ทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในชีวิต รู้สึกภูมิใจที่ได้รับการคัดเลือกให้ทำงานสำคัญที่สุดของประเทศ
สิ่งที่อยากบอกเล่าถึงช่วงเวลาที่วาดเรื่องราวในครั้งนี้
อาจารย์สมาน คลังจัตุรัส มีความสุขมาก และนึกเสมอว่าการที่ได้วาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาลเพื่อนำไปประดิษฐานในโถงเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีนี้เกิดขึ้นกับเราได้อย่างไร ตลอดเวลาที่วาดไม่มีอุปสรรคเลยนับเป็นที่อัศจรรย์มากไม่รู้สึกท้อหมดแรงหรือหมดกำลังถึงแม้มีอาการดังกล่าวก็จะหายไป รู้สึกว่าได้รับสิ่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดเอาไว้แล้วต้องทำให้สำเร็จให้ได้ เป็นความยิ่งใหญ่และความปิติ
พระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาล มีขนาดใหญ่มาก สูงถึง 5 เมตร อาจารย์สมาน ให้ข้อมูลว่าไม่มีที่ไหนนอกจากที่สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ที่มีพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาล นี้ นับได้ว่าโรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์จะเป็นโรงพยาบาล Museum ที่มีพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของประเทศไทย
หลังจากได้รับโอกาสครั้งนี้ต้องเตรียมตัวอย่างไร
หลังจากที่อาจารย์สมาน คลังจัตุรัสได้รับโอกาสให้วาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาล เพื่อนำไปประดิษฐานในโถงเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีนั้น นับว่าเป็นเรื่องใหญ่มาก เพราะประการแรกต้องศึกษาประวัติศาสตร์เพื่อหาข้อมูล(มีภาพต้นแบบอยู่แล้ว) เช่น ความพิเศษของลวดลายในภาพ สี พรม และผ้าปู เป็นต้น ทั้งนี้เพื่อทำให้ถูกต้องและสมบูรณ์แบบที่สุดอาจารย์จึงพิถีพิถันเรื่องนี้มากต้องการให้เป็นประวัติศาสตร์จารึกไว้ในภาพอย่างสมบูรณ์
ขั้นตอนการวาดเรื่องราวครั้งนี้
การได้วาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาลนี้ อาจารย์สมาน คลังจัตุรัส ได้ใช้เวลาเกือบปีในการเตรียมการในด้านต่างๆ ดังนี้
1. ศึกษาเพื่อให้ได้ความรู้เพิ่มทั้งในและต่างประเทศ
2. คัดเลือกอุปกรณ์ต่างๆ คือ
2.1. ผ้าใบผ้าลินินอย่างดีที่สุดที่มีในโลก
2.2. สีมาตรฐานใน Series 1 - Series 7 ยิ่งมี Series สูงยิ่งดี จะช่วยป้องกันแสง UV ทำให้สีนั้นไม่ซีดไม่จาง ทนต่อแสงไฟและแฟลช ทำให้ภาพมีอายุอยู่ได้หลายร้อยปี
2.3. น้ำมันเคลือบภาพอย่างดี จะช่วยทำให้ภาพทนทานมีอายุอยู่ได้นาน ป้องกันฝุ่น สิ่งสกปรกเช่น แมลงและขี้จิ้งจก เมื่อเคลือบน้ำมันอย่างดีแล้วจะเหมือนได้ใส่กระจกปิดด้านหน้าภาพนั้นๆ
ขั้นตอนการวาดมีดังนี้
ขั้นที่ 1 การลงพื้น ใช้เวลาอย่างน้อย 3 ครั้ง
ขั้นที่ 2 การเก็บรายละเอียด เพราะว่าช่วงเวลาที่ลงพื้นไม่สามารถเก็บรายละเอียดได้เนื่องจากสียังไม่แห้งต้องรอให้หมาดหรือแห้ง ภาพพระบรมสาทิสลักษณ์ต้องมีความละเอียดสูง สอดแทรกบรรยากาศแทรกลงในภาพเพื่อให้คนดูสนุกขึ้น มีมิติและระยะการชมทำให้ผู้ชมสามารถเดินดูรอบๆ ภาพได้
เทคนิคในการวาดพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาลของอาจารย์สมาน คลังจัตุรัส คือ เริ่มต้นจากการรองพื้นให้ใกล้เคียงที่สุดอย่างพิถีพิถันจะทำให้เก็บรายละเอียดได้ง่าย ความเหมือนทั้ง 10 รัชกาลเป็นเรื่องสำคัญแม้แต่สีผิว
สำหรับการออกแบบและการจัดทำกรอบภาพพระบรมสาทิสลักษณ์ 10 รัชกาลนั้น นับได้ว่ามีแห่งเดียวในโลก โดย อาจารย์ปัญญา ทิพวรรณ ได้ออกแบบตามแนวคิดของอาจารย์สมาน ว่าต้องมีดอกไม้ 2 ชนิด คือ ดอกกุหลาบ (อาจารย์สมานได้รับฉายา Mister Rose) และดอกพุดตานซึ่งเป็นดอกไม้ไทยๆ เป็นการผสมผสานระหว่างสไตล์ไทยกับสไตล์หลุยส์ทำให้ดูเป็นสากล สิ่งที่สำคัญที่สุด คือกรอบภาพปิดด้วยทองคำเปลวขนาด 1×1 นิ้ว ในจำนวนสามหมื่นกว่าแผ่นต่อ 1 กรอบ สำหรับกรอบใหญ่ใช้ทองคำเปลวจำนวนห้าหมื่นกว่าแผ่น เวลาที่ใช้ปิดทองนานกว่าครึ่งเดือนต่อ 1 กรอบ ดังนั้นกรอบพระบรมสาทิสลักษณ์ทั้ง 10 รัชกาลต้องใช้แผ่นทองคำเปลวหลายแสนแผ่นและใช้กำลังคนจำนวนสิบคน
อาจารย์สมาน ใช้เวลา 7 ปีกว่า ในการวาดพระบรมสาทิสลักษณ์พร้อมกันทั้ง 10 ภาพ พร้อมทั้งจัดทำกรอบในเวลาเดียวกัน โดย อาจารย์สรุปว่าความยากในการวาดนั้นหมดไปแล้ว มีแต่ความรู้สึกว่ายิ่งทำยิ่งสนุกมีความสุข ความรู้สึกแรกที่เห็นพระบรมสาทิสลักษณ์ติดตั้งอย่างสมบูรณ์ในโถงเฉลิมพระเกียรติ โรงพยาบาลรามาธิบดีจักรีนฤบดินทร์ สถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีแห่งนี้ นับว่าเป็นบุญที่ได้รับใช้แผ่นดิน และได้มีโอกาสทำให้วงการศิลปะภาพวาดสีน้ำมัน (Portrait) มีคุณค่ามากขึ้น ได้บันทึกไว้คนรุ่นหลังได้ศึกษาเรียนรู้ต่อไป