บทคัดย่อ: คณะอนุกรรมการติดตามประเมินตัวชี้วัดการจัดการความปวดของภาควิชาพยาบาลศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี รับผิดชอบสร้างระบบการจัดการความปวด กำหนดวิธี
ปฏิบัติเรื่องการจัดการความปวด จัดทำแผ่นพับให้ความรู้ พัฒนาตัวชี้วัดที่ใช้ในการประเมินความปวด
การพัฒนาดังกล่าวเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2546 ต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน แต่ยังไม่ได้ทำการประเมินผล
อย่างเป็นทางการ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอผลการติดตามประเมินคุณภาพ
การจัดการความปวดทั้งด้านกระบวนการและด้านผลลัพธ์ในกลุ่มผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัดในโรงพยาบาล
รามาธิบดี

กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยหลังผ่าตัดที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลรามาธิบดี 11 หอผู้ป่วย
โดยมีเกณฑ์การคัดเลือกผู้ป่วยดังนี้ ระยะเวลานอนโรงพยาบาลหลังการผ่าตัดตั้งแต่ 72 ชั่วโมงขึ้นไป
อายุตั้งแต่ 15 ปี ระดับความรู้สึกตัวดีและสามารถสื่อสารได้เข้าใจ เก็บข้อมูลตั้งแต่ 1 พฤศจิกายน
2549 ถึง 30 ธันวาคม 2549 ได้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 169 ราย

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่
1. แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล 2. แบบสอบถามตัวชี้วัดเชิงกระบวนการของการจัดการความปวด
3. แบบสอบถามตัวชี้วัดเชิงผลลัพธ์ของการจัดการความปวด วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติบรรยาย

ผลการวิเคราะห์เชิงกระบวนการพบว่า ด้านการจัดการความปวด พยาบาลส่วนใหญ่ใช้เครื่องมือ
ในการประเมินความปวดและมีการบันทึกเกี่ยวกับความปวด ซึ่งเป็นไปตามเป้าหมาย ยกเว้นเรื่อง
ความต่อเนื่องในการประเมินความปวด นอกจากนี้ ยังพบว่าในการบริหารยาเพื่อบรรเทาความปวด
ผู้ป่วยได้รับยาฉีดเข้าทางหลอดโลหิตดำเป็นครั้งคราวมากกว่าการฉีดยาตามเวลาที่วางแผนไว้ ส่วน
การบรรเทาความปวดแบบไม่ใช้ยา วิธีที่ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเลือกใช้มากที่สุด คือ การจัดท่า ในด้านเชิง
ผลลัพธ์ พบว่า ค่าเฉลี่ยของคะแนนความปวดที่มากที่สุด และค่าเฉลี่ยของคะแนนการรบกวนการทำ
กิจกรรมและการนอนหลับอยู่ในระดับปานกลาง ผู้ป่วยร้อยละ 13.6 ไม่ได้รับข้อมูลเกี่ยวกับอาการ
ไม่พึงประสงค์ของยาบรรเทาปวด แต่พบว่าคะแนนความพึงพอใจต่อการจัดการความปวดของผู้ป่วย
และญาติอยู่ในระดับดีและดีมาก

ข้อเสนอแนะจากการศึกษาครั้งนี้ คือ พยาบาลควรให้ความสำคัญ
กับการประเมินและจัดการความปวดอย่างต่อเนื่องและควรพัฒนารูปแบบการจัดการความปวดแบบ
ไม่ใช้ยาเพิ่มขึ้น เพื่อนำไปใช้ร่วมกับการใช้ยาบรรเทาปวด ซึ่งจะส่งผลให้คะแนนความปวดและคะแนน
การรบกวนการทำกิจกรรมและการนอนหลับลดลง