ปวดเมื่อย เป็นอาการที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคนไม่ว่าคนทำงาน แม่บ้าน นักกีฬา หรือคนอื่น ๆ เกิดจากการตึงหรือหดตัวของกล้ามเนื้อ ทำให้ปวดเมื่อย หลายคนเลือกบรรเทาอาการด้วยยาทั้งแบบกินและแบบทา หนึ่งในตัวยาที่ใช้สำหรับบรรเทาอาการปวดเมื่อยก็คือ “แคปไซซิน” ที่หลายคนรู้จัก ขณะที่บางคนอาจยังไม่เคยรู้ ครั้งนี้เป็นการนำเสนอข้อมูลเพื่อทำความรู้จักกับแคปไซซินและวิธีการใช้งานที่เหมาะสม

แคปไซซิน

สารสำคัญในพืชจำพวกพริกมีฤทธิ์ต้านเชื้อราและบรรเทาอาการปวดได้ ทางเภสัชกรรมจึงนำมาพัฒนาใช้เป็นยาทาสำหรับบรรเทาอาการปวด

ชนิดของแคปไซซินบรรเทาปวด

• เจลใช้ทา ความเข้มข้นร้อยละ 0.0125 และ 0.025
• โลชั่นใช้ทา ความเข้มข้นร้อยละ 0.025
• พลาสเตอร์ใช้สำหรับปิดทับผิวหนัง ความเข้มข้นร้อยละ 0.025-0.25

กลไกการออกฤทธิ์

1. ทาช่วงแรก
2. กระตุ้นการนำความปวด
3. รู้สึกร้อน
4. เมื่อทาต่อเนื่อง 2-3 สัปดาห์
5. ตัวยาลดสารสื่อประสาทที่นำความปวด
6. ปวดลดลงและความรู้สึกร้อยจะน้อยลงกว่าการทาช่วงแรก

วิธีใช้

การใช้ครั้งแรกควรทาในปริมาณครึ่งข้อนิ้ว ทาบริเวณที่ปวดเป็นฟิล์มบาง  ๆ ไม่ต้องนวด สามารถทาได้ 2-3 ครั้ง/วัน และควรทาต่อเนื่องจนกว่าอาการจะดีขึ้น สามารถทาติดต่อกันได้นานเป็นเดือน

ผลข้างเคียงของแคปไซซิน : แสบ ร้อน คัน ผิวไหม้

ข้อแนะนำ

1. หากแสบร้อน/ระคายเคืองผิว ใช้น้ำมันพืช ออยล์ ครีม เช็ดแล้วล้างออก หรือใช้สบู่ แชมพู ชะล้าง
2. ควรใช้ในผู้ที่ปวดต่อเนื่องเป็นเวลานาน ไม่แนะนำในผู้ที่ปวดเฉียบพลัน
3. ควรทาต่อเนื่องจนอาการดีขึ้น หากหยุดทากลางคันแล้วกลับไปทา จะเป็นการเริ่มต้นรักษาใหม่

ไขข้อสงสัย

• การใช้แคปไซซินเผาผลาญไขมัน เพื่อลดน้ำหนักยังไม่มีข้อมูลแน่ชัด
• ในผู้ป่วยข้ออักเสบ จัดเป็นผู้ที่ปวดต่อเนื่องเป็นเวลานาน ยาแคปไซซินถือเป็นยาที่ตอบโจทย์

ข้อควรระวัง

• ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้สารแคปไซซิน
• เด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี ผิวยังบอบบาง ไม่ควรใช้
• ผู้สูงอายุควรใช้อย่างระมัดระวัง เพราะผิวมักบอบบาง
• สตรีมีครรภ์/ให้นมบุตร ใช้ตามคำแนะนำหรือภายในการดูแลของแพทย์
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาหมดอายุ
• หลังทายาไม่ควรออกกำลังกาย อาบน้ำ ตากแดด เพราะจะทำให้รู้สึกร้อนมากยิ่งขึ้น
• หลีกเลี่ยงการทาที่เยื่อบุอ่อน (รอบดวงตา ริมฝีปาก จมูก อวัยวะเพศ) รวมถึงบริเวณรอบแผลเปิด รอยไหม้
• หลังทายาห้ามถูนวดและควรล้างมือให้สะอาด

เกร็ดความรู้

คนที่กินพริกแล้วแสบร้อน ระคายเคืองทางเดินอาหาร แนะนำให้ดื่มนมเย็นเพื่อบรรเทาอาการ

ข้อมูลจาก
ภญ.นันทิยา ฤทธิ์เดช
เภสัชกรงานบริการผู้ป่วยนอก ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตน์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล