หลายคนเชื่อว่าการจัดฟันจะช่วยให้ใบหน้าเรียวเล็กได้รูป หรือผอมลงโดยไม่ต้องพึ่งศัลยกรรม ทำให้บางท่านเลือกที่จะจัดฟันเพื่อแก้ปัญหาเรื่องใบหน้า ขณะที่รูปฟันไม่ได้มีความผิดปกติแต่อย่างใด และยังมีบางส่วนสงสัยอยู่ว่าการจัดฟันจะช่วยแก้ปัญหารูปหน้าได้จริงหรือ จึงต้องหาคำตอบร่วมกัน

การจัดฟันเป็นการรักษาปัญหาเรื่องการเรียงตัวของฟันโดยตรง แต่ไม่ได้เป็นการแก้ปัญหารูปหน้าที่ผิดปกติ และการที่ใบหน้าเรียวเล็กหลังจัดฟันนั้นเป็นเพียงผลทางอ้อมเท่านั้น ซึ่งไม่มีความแน่นอนว่าคนทุกคนที่จัดฟันจะต้องมีรูปหน้าที่เปลี่ยนไปจากเดิม ดังนั้นจึงไม่แนะนำให้ผู้ที่ไม่มีความผิดปกติในเรื่องของการเรียงตัวของฟันไปจัดฟันเพื่อแก้ปัญหารูปหน้า เพราะผลลัพธ์ที่ได้อาจไม่เป็นอย่างที่คาดการณ์ไว้

ปัญหาที่ควรได้รับการจัดฟันคือ

คนที่มีปัญหาเรื่องของการบดเคี้ยว ปัญหาในเรื่องของการทำความสะอาดฟันได้ยาก และปัญหาเรื่องความสวยงาม

โดยปัญหาเรื่องของการบดเคี้ยวนั้นเกิดจากหลายสาเหตุด้วยกัน เช่น ฟันหน้าล่างยื่นคร่อมฟันบน, ฟันหน้าสบเปิด, ฟันสบเปิดด้านข้าง, ฟันหน้าบนกับล่างเหลื่อมกันเยอะเกินไปในแนวดิ่ง และการสบฟันเบี้ยวไปข้างใดข้างหนึ่ง เป็นต้น ปัญหาเหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบให้การเคี้ยวผิดปกติไป ซึ่งควรได้รับการรักษาโดยการจัดฟัน

ผลจากปัญหาฟันหน้าล่างยื่นคร่อมฟันบนจะทำให้คางยื่นและเคี้ยวผิดปกติ ส่วนปัญหาของฟันหน้าสบเปิด จะทำให้กัดเส้นได้ไม่ขาด และถ้าหากมีปัญหาฟันสบเปิดด้านข้าง ซึ่งอาจมีแค่ฟันหลังซี่เดียวที่สบกัน จะทำให้ฟันหลังทำหน้าที่ได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ปัญหาที่มาจากฟันหน้าบนกับล่างเหลื่อมกันเยอะในแนวดิ่ง สังเกตได้เวลายิ้มจะมองไม่เห็นฟันล่างเลย จะส่งผลให้มีแรงบดเคี้ยวเยอะ มีแรงกระทำต่อขากรรไกรค่อนข้างมาก และทำให้ฟันสึกกร่อนได้ ส่วนปัญหาการสบฟันเบี้ยวไปข้างใดข้างหนึ่ง จะส่งผลให้คางเบี้ยวและเคี้ยวไม่ถนัด ซึ่งทุกปัญหาที่กล่าวมาการจัดฟันจะช่วยรักษาได้

ในเรื่องของปัญหาฟันที่ทำความสะอาดได้ยาก อาจเกิดจากฟันซ้อน ทำให้ไม่สามารถทำความสะอาดได้ทั่วถึงและอาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพฟันได้ จึงควรได้รับการจัดฟันเพื่อรักษา ส่วนปัญหาด้านความสวยงาม ได้แก่ คางยื่น คางเบี้ยว ฟันซ้อน เป็นต้น ซึ่งส่งผลต่อบุคลิกภาพโดยตรง และการจัดฟันช่วยแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้

สำหรับการจัดฟันแล้วช่วยให้ใบหน้าเรียวสวยนั้น

ยังพบว่าไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคนที่จัดฟัน เพียงบางรายเท่านั้นที่สามารถเห็นได้ชัดว่าใบหน้าเปลี่ยนไปหลังจัดฟัน ขึ้นอยู่กับว่าความผิดปกติของรูปหน้านั้นเกิดขึ้นจากอะไร บางรายพบว่ามีปัญหาที่ขากรรไกรหรือกรามใหญ่ ทำให้ใบหน้าบานใหญ่ ปัญหานี้การจัดฟันไม่สามารถช่วยได้ ต้องได้รับการผ่าตัดเท่านั้น หรือบางรายมีปัญหาเรื่องรูปหน้าซึ่งเกิดจากกล้ามเนื้อทำงานมาก จากการใช้แรงบดกัดเยอะ ปัญหานี้ต้องแก้ไขโดยการโบท็อก และอีกสาเหตุที่สำคัญในเรื่องของรูปหน้าคือไขมัน สามารถแก้ไขได้โดยการลดน้ำหนักเพื่อลดไขมันบริเวณใบหน้าจึงจะช่วยได้

ในคนที่มีรูปหน้าเปลี่ยนไปหลังจัดฟันอาจเกิดจากการเคลื่อนย้ายฟันไปอยู่ในตำแหน่งใหม่ หรือเคลื่อนย้ายการสบฟันไปอยู่ในตำแหน่งใหม่ ทำให้ใบหน้าเรียวลงได้ หรือบางรายอาจมีการย้ายตำแหน่งของขากรรไกร ทำให้ขากรรไกรล่างหมุนลงล่างหรือหมุนตามเข็มนาฬิกา ซึ่งช่วยเพิ่มความสูงของใบหน้าด้านล่าง ทำให้ใบหน้าดูจะยาวขึ้นจึงดูเรียวลงโดยอัตโนมัติ หรือบางรายมีการใช้กล้ามเนื้อน้อยลงหลังจัดฟัน เพราะเมื่อติดเครื่องมือแล้วมักมีปัญหาเรื่องการบดเคี้ยว เช่น ไม่สามารถเคี้ยวของแข็งหรืออาหารที่เหนียวเกินไปได้ ก็ช่วยให้กล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าเล็กลงส่งผลให้รูปหน้าเรียวลงได้เช่นกัน และอีกกรณีคือบางรายจัดฟันในวัยที่มีการเจริญเติบโต เช่น ช่วงวัยรุ่น ซึ่งใบหน้ายังคงมีการเปลี่ยนแปลงไปตามวัยอยู่ ทำให้หลังจัดฟันมีรูปหน้าที่เรียวเล็กลง ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงตามวัยไม่เกี่ยวกับการจัดฟันแต่อย่างใด

สรุปสาเหตุที่ทำให้รูปหน้าเปลี่ยนหลังการจัดฟัน

• ตำแหน่งของขากรรไกรเปลี่ยนไป เนื่องจากผลของเครื่องมือจัดฟัน
• กล้ามเนื้อบดเคี้ยวทำงานลดลง
• การเจริญเติบโตของใบหน้า
• การผ่าตัดขากรรไกร

ในบางคนที่หลังจัดฟันแล้วไม่พบความเปลี่ยนแปลงของใบหน้า อาจเกิดจากการสบฟันไม่ได้มีปัญหา หรืออาจแค่ฟันบิด เล็กน้อย และในการจัดฟันไม่ได้มีการถอนฟัน รวมถึงพฤติกรรมการรับประทานเหมือนเดิม ตำแหน่งฟันและขากรรไกรไม่มีการเปลี่ยนแปลง ริมฝีปากไม่ยุบเข้า ทำให้ไม่เห็นความเปลี่ยนแปลงของใบหน้า

ข้อมูลจาก
ทพญ.วรรธิดา จิตตานนท์
งานทันตกรรม
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล