จอประสาทตา เป็นเนื้อเยื่อบาง ๆ ที่บุด้านในตาลักษณะเดียวกับเนื้อมะพร้าวในลูกมะพร้าว มีหน้าที่คล้ายฟิล์มกล้อง คือรับแสงและส่งสัญญาณไปที่สมอง เพื่อให้สามารถมองเห็นภาพได้อย่างชัดเจน จุดที่สำคัญที่สุดที่มีผลต่อการมองเห็นที่คมชัด เรียกว่า จุดรับภาพ หากจุดรับภาพเสียหายหรือ จอประสาทตาเสื่อม ผู้ป่วยจะสูญเสียความคมชัดของการมองเห็น และทำให้การใช้ชีวิตประจำวันยากลำบากมาก เช่น อ่านหนังสือไม่ได้ ขับรถเองไม่ได้ หรือแยกแยะคนที่รู้จักไม่ได้เลย
อ่านเพิ่มเติม >>> จอประสาทตาเสื่อมในผู้สูงอายุ
โรคจุดรับภาพเสื่อม (age-related macular degeneration)
เป็นโรคที่จุดรับภาพเสื่อมการทำงานในผู้มีอายุมากกว่า 50 ปี ในระยะแรก อาจทำให้ผู้ป่วยมองเห็นวัตถุคดเบี้ยว เห็นสีน้อยลง ภาพเสียความคมชัดไป หากมีอาการที่มากขึ้นจะทำให้การมองเห็นเลือนรางหรือพร่ามัว และอาจถึงกับตาบอดได้ในที่สุด
สามารถแบ่งประเภทของภาวะจุดรับภาพเสื่อมได้ดังนี้
- โรคจุดรับภาพเสื่อมชนิดแห้ง หรือชนิดไม่มีเส้นเลือดเปราะ (dry type) เป็นชนิดที่พบได้มากที่สุดในผู้สูงอายุกว่าร้อยละ 80 ในชนิดนี้ มีของเสียจากจอรับภาพที่ร่างกายกำจัดไม่ได้มาสะสมใต้จุดรับภาพ จุดรับภาพจะฝ่อบางลงและทำงานรับภาพได้ลดลงทีละน้อย ส่วนใหญ่จะแสดงอาการออกมาอย่างช้า ๆ การดำเนินโรคใช้เวลาค่อยเป็นค่อยไปในหลักหลายปี
- โรคจุดรับภาพเสื่อมชนิดเปียก หรือชนิดมีเส้นเลือดเปราะ (wet type) ในชนิดนี้ จะมีเส้นเลือดเปราะผิดปกติใต้จุดรับภาพ ซึ่งทำให้มีเลือดออกหรือเกิดสารน้ำรั่วซึมออกมาขังที่จุดรับภาพ ทำให้เซลล์รับแสงบวม ตาย ผู้ป่วยจะสูญเสียการมองเห็นอย่างรวดเร็ว อาจทำให้มัวมากได้ภายในเวลาไม่กี่วันหรือไม่กี่สัปดาห์หลังเริ่มมีอาการ โรคจุดรับภาพเสื่อมชนิดมีเส้นเลือดเปราะนี้ อาจเป็นอาการต่อเนื่องจากจุดรับภาพเสื่อมชนิดไม่มีเส้นเลือดเปราะที่ทราบมาก่อนแล้ว หรือเป็นอาการแรกในผู้ป่วยที่ไม่เคยตรวจตามาก่อนก็ได้
ปัจจัยเสี่ยง จอประสาทตาเสื่อม
- ผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป
- พันธุกรรม
- การสูบบุหรี่หรือดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง หรือโรคไขมันในเลือดสูง
- การโดนแสงอัลตราไวโอเลตสะสมมาเป็นเวลานาน (ultraviolet, UV)
อ่านเพิ่มเติม >>> ขาดวิตามินเอทำให้ จอประสาทตาเสื่อม จริงหรือ !?
อาการของโรคจุดรับภาพเสื่อม
เมื่อจุดรับภาพเสื่อมสภาพลงจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการดังนี้
- มองเห็นภาพเบลอ
- เห็นภาพมีลักษณะบิดเบี้ยวผิดรูปไปจากเดิม เห็นสีเพี้ยนไป
- ใช้แสงสว่างมากกว่าปกติเพื่อให้มองเห็นได้ชัดเจนมากขึ้น
- มีจุดดำกลางภาพที่มองเห็น
- สูญเสียความสามารถที่อาศัยความคมชัดของการมองเห็นไป เช่น จำแนกความแตกต่างของใบหน้าไม่ได้ อ่านหนังสือไม่ได้ ขับรถไม่ได้
อ่านเพิ่มเติม >>> อาการของ จอประสาทตาเสื่อม
วิธีป้องกัน
- สวมใส่แว่นกันแดดเมื่ออยู่ในที่แสงจ้า
- งดดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
- งดการสูบบุหรี่
- รับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผักคะน้า ข้าวโพด หรือถั่วลันเตา
วิธีรักษา จอประสาทตาเสื่อม
ในทางการแพทย์ยังไม่มีวิธีการรักษาให้หายเป็นจุดรับภาพปกติได้ แต่จะชะลอเวลาให้เกิดความเสื่อมช้ามากที่สุด และฟื้นการมองเห็นได้ในรายที่รักษาได้เร็วพอ โดยจะแบ่งการรักษาตามประเภท ดังนี้
- การรักษาโรคจุดรับภาพเสื่อมชนิดไม่มีเส้นเลือดเปราะ (ชนิดแห้ง)
เป้าหมายการรักษาคือเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการลุกลามมากขึ้น กลายเป็นชนิดมีเส้นเลือดเปราะ ทางแพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ามาตรวจเช็กสายตากับทางจักษุแพทย์อย่างสม่ำเสมอ รับประทานวิตามินรวมเพื่อลดโอกาสการเปลี่ยนชนิดไปเป็นชนิดที่มีเส้นเลือดเปราะ ตรวจก่อนนัดทันทีเมื่อรู้สึกผิดปกติ
ในบางราย หากมีปัญหาทางด้านสายตา หรือโรคตาอื่นที่อาจมีส่วนต่อการมองเห็นร่วมด้วย เช่น สายตาสั้น ต้อกระจก ก็รักษาตามปัญหานั้น เช่น ใส่แว่น หรือผ่าตัดลอกต้อกระจก
ปัจจุบันมียาฉีดเข้าตาเพื่อลดโอกาสการเปลี่ยนจากชนิดแห้งไปเป็นชนิดเปียก แต่ยังไม่เป็นที่นิยมนักเนื่องจากวิธีการรักษายังยุ่งยากและมีความเสี่ยง
- การรักษาโรคจุดรับภาพเสื่อมชนิดมีเส้นเลือดเปราะ (ชนิดเปียก)
เป้าหมายการรักษาคือการปิดเส้นเลือดที่เปราะใต้จุดรับภาพ ทำให้เส้นเลือดที่เปราะใต้จุดรับภาพแข็งแรงขึ้น เพื่อหยุดการรั่ว ป้องกันการแตกซ้ำ ซึ่งปัจจุบันจะเป็นการฉีดยาเข้าตา หรือฉายเลเซอร์ (จะต้องฉีดยาหลายครั้งในแต่ละราย)
ในรายที่มีเลือดออกมากใต้จุดรับภาพ หากทิ้งไว้อาจทำให้จุดรับภาพเสียหายถาวร หรือรายที่มีเลือดฟุ้งออกมาในวุ้นตา บดบังการมองเห็น อาจต้องทำการผ่าตัดล้างเลือดออกจากวุ้นตา หรือจากใต้จุดรับภาพ ร่วมกับการฉีดยาซ้ำๆเพื่อป้องกันการเกิดเลือดออกซ้ำ
พยากรณ์โรค
ในรายที่ตรวจรักษาได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น มักจะป้องกันภาวะตาบอดจากโรคจุดรับภาพเสื่อมในผู้สูงอายุได้ในรายที่ตรวจรักษาช้า ได้รับการตรวจในระยะท้ายของโรค อาจไม่มีวิธีรักษาให้การมองเห็นกลับมาดีขึ้นได้อีกเลย
ข้อมูลจาก
อ. นพ.ณวัฒน์ วัฒนชัย
สาขาวิชาน้ำวุ้นตาและจอประสาทตา
ภาควิชาจักษุวิทยา
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
อย่าลืมกดติดตามช่อง Rama Channel ที่น่าสนใจอีกมากมายได้ที่
Website: https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/
Website Rama mahidol : https://www.rama.mahidol.ac.th/
Facebook: https://www.facebook.com/ramachannel
