กระดูกเป็นส่วนที่สำคัญของระบบโครงสร้างร่างกาย ทำหน้าที่เป็นโครงแกนหลักให้กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น มายึดเกาะ ทำให้ร่างกายสามารถเคลื่อนไหวได้ นอกจากนี้ ยังเป็นส่วนที่เก็บแร่ธาตุที่รู้จักกันดี คือ แคลเซียม ด้วยความสำคัญเช่นนี้แล้ว หากไม่บำรุงหรือดูแลรักษามวลกระดูกให้ดี จนทำให้เกิดโรค กระดูกพรุน อาจส่งผลเสียต่อร่างกายตามมา เช่น ภาวะกระดูกที่แตกหรือหักง่าย

โรคกระดูกพรุน คืออะไร ?

โรคที่กระดูกมีมวลกระดูกลดน้อยลง เนื่องจากเกิดการสลายตัวของกระดูกเร็วกว่าการสร้างกระดูก จนทำให้ความแข็งแรงของกระดูกมีค่าลดลง ส่งผลทำให้กระดูกมีความเสี่ยงที่จะแตกและหักง่าย หากมีการหกล้มหรือการกระแทกเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

ปัจจัยเสี่ยงโรค กระดูกพรุน

• ผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป
• น้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์
• ผู้หญิงวัยหลังหมดประจําเดือน
• สูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
• พันธุกรรม
• ดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เช่น กาแฟ ชา น้ำอัดลม
• รับประทานอาหารที่มีโซเดียมสูง
• รับประทานอาหารที่มีโปรตีนหรือไฟเบอร์มากเกินไป
• รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมไม่เพียงพอ
• ใช้ยากลุ่มสเตียรอยด์ติดต่อกันเป็นเวลานาน
• มีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรคข้อ โรครูมาตอยด์

โรคกระดูกพรุนภัยเงียบใกล้ตัวของคนวัยทอง

โรคกระดูกพรุนเรื่องน่ากลัวสำหรับรุ่นใหญ่ ชะลอได้ ถ้ารู้ทัน

โรคกระดูกพรุนภัยเงียบของผู้สูงอายุ

กระดูกส่วนไหนที่พบโรคกระดูกพรุนได้มากที่สุด

• กระดูกข้อสะโพก
• กระดูกสันหลัง
• กระดูกปลายแขน

อันตรายของโรคกระดูกพรุน

โรคกระดูกพรุนจะทำให้มวลกระดูกและความแข็งแรงของกระดูกลดลง โดยปกติจะไม่ได้แสดงอาการ แต่เนื่องจากมวลกระดูกที่ลดลง จึงส่งผลให้กระดูกแตกหักง่ายมากกว่าปกติ และทำให้มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายตามมาหลังจากภาวะกระดูกหัก

โรคกระดูกพรุนทำกระดูกหักได้โดยไม่รู้ตัว

อาการแทรกซ้อนของภาวะกระดูกหักจากสาเหตุภาวะโรค กระดูกพรุน

• โรคอัมพฤกษ์-อัมพาต 
• หลังโก่ง หลังค่อม
• ติดเชื้อในกระแสเลือด
• ช่วยเหลือตัวเองลำบาก
• เคลื่อนไหวช้าลง
• แผลกดทับ (กรณีผู้ป่วยติดเตียง)

ประเภทของโรคกระดูกพรุน

โรคกระดูกพรุนแบบปฐมภูมิ 

• เกิดกับผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน เพราะฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ทำหน้าที่ควบคุมระบบสืบพันธุ์ของเพศหญิงในร่างกายลดลง พบได้หลังหมดประจำเดือนไปแล้วประมาณ 15-20 ปี
• เกิดในผู้สูงอายุ 50 ปีขึ้นไป เมื่อร่างกายเสื่อมสภาพลง การทำงานของฮอร์โมนต่าง ๆ ในร่างกายก็จะมีประสิทธิภาพลดลง

โรคกระดูกพรุนแบบทุติยภูมิ

เกิดจากสาเหตุอื่น ๆ พบได้ในทุกเพศทุกวัย เช่น

• โรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน โรครูมาตอยด์ โรคไตวายเรื้อรัง
• รับประทานยากลุ่มสเตียรอยด์เป็นเวลานาน
• เกิดอุบัติเหตุ

การวินิจฉัยโรคกระดูกพรุน

แบ่งกระดูกออกเป็น 3 ชนิด

1. กระดูกปกติ  คือ มีค่ามวลกระดูกอยู่ในช่วง 1 ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (ค่ามวลกระดูก มากกว่า -1)
2. กระดูกโปร่งบาง  คือ มีค่ามวลกระดูกอยู่ระหว่างช่วง 1-2.5  (ค่ามวลกระดูก มีค่าระหว่าง -1 ถึง -2.5)
3. กระดูกพรุน คือ มีค่ามวลกระดูก 2.5 หรือต่ำกว่าของค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (ค่ามวลกระดูก น้อยกว่า -2.5)

วิธีป้องกันโรค กระดูกพรุน

• งดดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน
• รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
• รับประทานข้าวกล้องแทนข้าวขาว
• รับประทานผักและผลไม้
• รับประทานเนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ และถั่ว
• งดรับประทานอาหารรสเค็มและหวานจัด
• รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น นม

ภารกิจพิชิตโรคกระดูกพรุน

วิธีการรักษาโรคกระดูกพรุน

• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• รับประทานยาต้านการสลายของกระดูก เช่น ฮอร์โมนเอสโตรเจน ฮอร์โมนแคลซิโตนินแคลเซียม
• รับประทานยากระตุ้นการสร้างกระดูก เช่น แคลเซียม วิตามินดี
• หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ

การดูแลตัวเองเมื่อเป็นโรคกระดูกพรุน

• ออกกำลังกายให้เหมาะสมกับวัย เช่น เต้นแอโรบิก เดินเร็ว หรือวิ่งเหยาะ เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับข้อต่อ
• ระวังการหกล้ม เพราะโรคกระดูกพรุนหากเกิดอุบัติเหตุเพียงเล็กน้อยก็สามารถทำให้กระดูกแตกและหักได้
• รับประทานอาหารที่มีแคลเชียมสูง เช่น นม เพราะแคลเชียมจะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูกได้
• ออกไปรับแสงแดด เพราะวิตามินดี ในแสงแดดจะช่วยให้แคลเซียมในร่างกายไหลผ่านเข้าสู่กระแสเลือดได้ดียิ่งขึ้น
• หากเกิดอาการผิดปกติ ควรรีบเข้าพบแพทย์

ข้อมูลจาก

ผศ. นพ.ชายนันท์ วิจิตรตระการรุ่ง 

สาขาวิชาเวชศาสตร์การกีฬา 

ภาควิชาออร์โธปิดิกส์ 

คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี 

มหาวิทยาลัยมหิดล